Khi đi khám hiếm muộn – vô sinh phải có sự góp mặt của cả hai vợ chồng.

– Người vợ được hỏi về: tuổi, thời gian mong muốn có thai, kinh nguyệt đều hay không đều, chu kỳ kinh, trong thời gian hành kinh có đau bụng hay không, tiền sử những lần có thai trước đó, các biện pháp ngừa thai đã áp dụng, có mắc bệnh lý sản phụ khoa trước đó hay không?

– Người chồng được hỏi về : tình trạng sức khỏe chung, tiền sử bệnh tật trước đây, phẫu thuật hoặc những chấn thương tinh hoàn, bệnh quai bị (đặc biệt sau tuổi dậy thì) có thể làm giảm sản xuất tinh trùng. Nếu bạn có đau ở tinh hoàn hay có bệnh lây truyền qua đường tình dục trước đó, cần nói cho bác sĩ biết, vì đó là những nguyên nhân có thể gây ra tình trạng tắc nghẽn ống dẫn tinh. Các thói quen của chồng như hút thuốc lá, uống rượu, vì những chất này có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của người chồng…

2. Khám lâm sàng

Khám phụ khoa

Bác sĩ sẽ khám cơ quan sinh dục ngoài, tìm xem có dấu hiệu nào về biến động của nội tiết hay viêm nhiễm. Một dụng cụ khám gọi là mỏ vịt được đưa nhẹ nhàng vào âm đạo. Dụng cụ này cho phép bác sĩ quan sát được cổ tử cung, thành âm đạo. Nếu bệnh nhân chưa làm phết tế bào âm đạo cổ tử cung thì bác sĩ sẽ dùng một que gỗ quệt nhẹ lên cổ tử cung sau đó phết lên phiến kính để đọc dưới kính hiển vi tìm tế bào viêm hoặc bất thường.

Sau khi rút mỏ vịt ra, bác sĩ đưa ngón tay trỏ và ngón tay giữa có mang găng vào trong âm đạo, và bàn tay kia để trên thành bụng dưới. Khi di động cả hai tay bác sĩ sẽ cảm thấy hình dạng, kích thước, vị trí, độ di động của tử cung và cũng có thể khám được buồng trứng hoặc xem có khối bất thường nào trong vùng chậu hay không?

Khám nam khoa

Chủ yếu là khám tinh hoàn, đặc biệt chú ý về kích thước, mật độ, có khối bất thường nào trên tinh hoàn hay không, có giãn tĩnh mạch thừng tinh không. Ngoài ra còn khám dương vật xem có dấu hiệu nhiễm trùng, niệu đạo có ở vị trí bình thường hay không?

3. Các xét nghiệm cận lâm sàng

Đối với người vợ

FSH

FSH là một nội tiết tố được sản xuất ở tuyến yên, chịu trách nhiệm cho sự phát triển nang noãn ở người phụ nữ cũng như tinh trùng ở nam giới. FSH thường được đo vào ngày 2 hoặc ngày 3 của chu kỳ kinh.

Estradiol (E2)

E2 được tiết ra bởi những nang noãn phát triển. E2 có rất nhiều tác dụng và chịu trách nhiệm chính cho quá trình kích thích nội mạc tử cung phát triển.

Progesterone

Là một nội tiết tố do hoàng thể tiết ra sau khi rụng trứng. Đo nồng độ progesterone để xác định có phóng noãn hay không dù là phóng noãn tự nhiên hay do sử dụng thuốc. Đối với phụ nữ kinh nguyệt đều, thường chỉ định đo vào 1 tuần sau khi phóng noãn, nghĩa là ngày thứ 21 của chu ký kinh.

Ngoài ra, các bác sĩ có thể cho xét nghiệm một số nội tiết tố khác để đánh giá các bất thường về nội tiết khác có liên quan đến tình trạng hiếm muộn.

Siêu âm đếm nang noãn thứ cấp

Thường được thực hiện vào những ngày đầu của chu kỳ kinh. Ở người bình thường thì 2 buồng trứng có khoảng 5-8 nang noãn. Nếu siêu âm thấy dưới 5 nang noãn ở hai buồng trứng, chứng tỏ có giảm dự trữ buồng trứng, nghĩa là chức năng của buồng trứng suy giảm.

Chụp phim X-quang tử cung vòi trứng (HSG)

Chụp HSG là sử dụng thuốc cản quang bơm vào buồng tử cung thông qua cổ tử cung, thuốc sẽ chảy qua vòi trứng vào vùng chậu. Chụp HSG cung cấp cho bác sĩ biết về hình dạng buồng tử cung và tình trạng của vòi trứng. Chụp HSG thường được thực hiện vào ngày 5 cho tới ngày 10 của chu kỳ kinh, nghĩa là sau khi sạch kinh.

Đối với người chồng

Tinh dịch đồ

Tinh dịch đồ là một trong những xét nghiệm cơ bản nhất và không thể thiếu khi thăm khám một cặp vợ chồng vô sinh. Thông qua tinh dịch đồ, người ta có thể đánh giá sơ bộ khả năng sinh của người chồng, hướng tới những xét nghiệm cần làm tiếp theo và đưa ra phương cách điều trị.

Để thu được mẫu tinh trùng tốt nhất và phản ánh đúng nhất chất lượng tinh trùng, cần tuân theo các hướng dẫn cụ thể sau:

• Thời gian kiêng quan hệ là từ 2 – 5 ngày trước khi lấy tinh trùng.

• Trước khi lấy tinh trùng cần chuẩn bị tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng.

• Khi đến bệnh viện bạn sẽ được nhận 1 lọ vô trùng đặc biệt để đựng tinh trùng

• Chú ý đi tiểu, rửa tay, và vệ sinh bộ phận sinh dục sạch sẽ trước khi lấy tinh trùng.

• Lấy tinh trùng tại phòng lấy tinh trùng của khoa: thực hiện bằng tay theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Không dùng biện pháp giao hợp gián đoạn vì có thể gây thất thoát và nhiễm bẩn tinh trùng.

Tinh dịch đồ bao gồm nhiều chỉ số khác nhau. Các chỉ số quan trọng bao gồm mật độ tinh trùng trong 1 ml tinh dịch, tỉ lệ hình dạng bình thường và độ di động của tinh trùng.

4. Quy trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI)

IUI thường được thực hiện trong các trường hợp như: rối loạn phóng noãn, tinh trùng ít hoặc yếu nhẹ, không rõ nguyên nhân.

Bệnh nhân được kích thích buồng trứng bằng thuốc vào ngày thứ 2 – 3 của vòng kinh và theo dõi sự phát triển nang noãn bằng siêu âm đầu dò âm đạo. Tùy theo đáp ứng của thuốc mà bệnh nhân được hẹn đến siêu âm lần nữa và điều chỉnh lượng thuốc phù hợp.

Khi trứng đủ trưởng thành, bệnh nhân sẽ được tiêm thuốc gây kích thích rụng trứng và phải tiêm thuốc đúng giờ.

Bơm tinh trùng IUI là một thủ thuật nhẹ nhàng, bệnh nhân không nên quá căng thẳng để đạt kết quả tốt. Sau bơm, bệnh nhân nằm lót gối dưới mông 15 phút.

Sau bơm tinh trùng vẫn có thể “quan hệ” vợ chồng bình thường, nhưng tránh làm việc nặng. Sau bơm tinh trùng 14 ngày, bệnh nhân nên đến bệnh viện thử thai (HCG định lượng) hoặc thử que (Quickstick) tại nhà và báo kết quả cho bác sĩ điều trị.

Trong thời gian 14 ngày sau khi thực hiện IUI, nếu thấy căng đau vùng bụng dưới, bụng to lên, cảm giác khó chịu, bệnh nhân phải đến khám tại bệnh viện sản khoa.

5. Quy trình hội chuẩn nội soi và nhập viện

Người bệnh sau khi có chỉ định hội chẩn nội soi, bác sĩ sẽ hẹn:

– Làm xét nghiệm tế bào cổ tử cung.

– Tái khám 10 ngày sau vào buổi sáng để lấy kết quả xét nghiệm tế bào, đi soi cổ tử cung và đo điện tim.

– Trở lại hội chẩn và khám tiền mê vào buổi chiều. Cần mang theo các kết quả xét nghiệm cần thiết như: xét nghiệm tế bào, phiếu soi cổ tử cung, giấy đo điện tim, phim chụp HSG, kết quả siêu âm, kết quả tinh dịch đồ.

– Sau khi đã hội chẩn, người bệnh được thông báo ngày mổ theo lịch xếp.

– Bệnh nhân được hẹn nhập viện vào buổi sáng trước ngày mổ 1 ngày (trừ ngày thứ 7 và chủ nhật) và cần nằm viện sau mổ 2 ngày để theo dõi hậu phẫu.

– Nếu người bệnh vì hoàn cảnh đặc biệt không thể chờ lâu, có thể đăng ký mổ nội soi ngoài giờ khi đi hội chẩn.

Ngoài ra, tùy theo các kết quả khám và xét nghiệm ban đầu, bác sĩ có thể cho bạn thực hiện một số các xét nghiệm hoặc thủ thuật khác nhằm giúp chẩn đoán nguyên nhân hiếm muộn.