Giải pháp cho chứng chóng mặt ở người già

Chóng mặt là một triệu chứng chủ quan của người bệnh. Người bệnh cảm thấy mọi vật quanh mình quay tít, hoặc bản thân bị quay như đứng giữa một cơn lốc, có khi cảm thấy bồng bềnh như đi thuyền trên sóng hoặc bước hẫng, đi lại không vững hoặc đi như bị kéo lệch về một phía.

Có lúc người bệnh thấy nhà cửa đu đưa, giường chao đảo, mặt đất dập dềnh. Trong một số trường hợp, chóng mặt kèm theo buồn nôn hoặc nôn, vã mồ hôi, tim đập nhanh, hồi hộp, sợ hãi. Cơn xảy ra đột ngột, nhưng chấm dứt cũng rất nhanh, chỉ trong mấy giây đồng hồ để rồi xuất hiện trở lại.

Một vài nguyên nhân thường gặp

– Cần lưu ý các nguyên nhân về mạch máu của họ vì người cao tuổi hay bị các bệnh lý tim mạch tăng huyết áp, xơ cứng mạch, đái tháo đường.

– Tình trạng chóng mặt có thể do sự suy giảm lưu lượng máu của hệ động mạch đốt sống thân nền cung cấp máu cho một số cấu trúc ở phần hố sau của não bộ phụ trách chức năng giữ thăng bằng.

– Cũng có thể là một dấu hiệu cảnh báo về nguy cơ bị tai biến mạch máu não mà các bác sĩ gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua: các dấu hiệu thần kinh như yếu liệt chi, tê 1/2 người, liệt dây thần kinh vận nhãn, có thể xuất hiện nhưng lại mất đi sau 24 giờ.

– Cần lưu ý các bệnh nhân cao tuổi đã bị tai biến mạch máu não, di chứng chấn thương sọ não, thoái hóa cột sống cổ, hay bị bệnh lý tai mũi họng như viêm tai xương chũm… cũng hay than phiền về triệu chứng chóng mặt kéo dài và các triệu chứng khác như ù tai, nhức đầu, suy giảm trí nhớ.

-Các u vùng hố sau lúc khởi đầu có khi biểu hiện triệu chứng không rầm rộ nên khó chẩn đoán hơn, ví dụ tình trạng ù hay điếc một bên tai kéo dài ở người cao tuổi, dễ bị cho là do các biến đổi thoái hóa do tuổi tác của các cấu trúc ở tai trong và tai giữa mà bỏ sót một khối u của dây thần kinh thính giác.

– Một số quá trình thoái hóa của cấu trúc ở tai giữa và tai trong (mê lộ, ống bán khuyên) có thể gây nên các cơn chóng mặt kịch phát khi thay đổi tư thế, khi người cao tuổi quay đầu đột ngột hay ngồi dậy đột ngột vào buổi sáng.

– Ngất xỉu hay bất tỉnh nhân sự là tình trạng mất hay suy giảm ý thức tạm thời do giảm lưu lượng máu lên não đột ngột. Đa phần khi ở tư thế nằm, người bệnh sẽ hồi tỉnh lại. Đây cũng là một triệu chứng do nhiều nguyên nhân như dãn mạch đột ngột, xoay đầu làm động mạch cổ bị chèn ép, dùng một số thuốc gây dãn mạch như nitroglycerin, do loạn nhịp tim (nhịp tim chậm hoặc nhanh quá), hạ đường huyết, xuất huyết dạ dày làm mất máu cấp, người bệnh cũng cảm thấy hoa mắt, choáng váng giống như một cơn chóng mặt trước khi rơi vào trạng thái bất tỉnh nhân sự.

– Ở người cao tuổi, tình trạng mất thăng bằng rất hay xảy ra. Một số bệnh lý như bệnh Parkinson, teo não, di chứng tai biến mạch máu não… làm họ bị yếu liệt chi, co cứng cơ, vận động chậm chạp, run rẩy… nên đi đứng khó khăn dễ ngã té. Hơn nữa, người cao tuổi thường bị thoái hóa xương khớp làm giới hạn biên độ chuyển động của tứ chi rất nhiều.

– Nên lưu ý một số thuốc ngủ, thuốc lợi tiểu, thuốc chống động kinh… có thể dễ dàng gây nên biến chứng rối loạn thăng bằng ở người cao tuổi vì sự duy trì thăng bằng của tư thế đứng và động tác đi là một quá trình phức tạp đòi hỏi sự điều phối của não bộ, thị giác, hệ thống tiền đình và hệ thống cảm giác sâu, nhưng tất cả các chức năng trên đều thoái hóa dần theo tuổi tác, đặc biệt ở những người cao tuổi.

Chóng mặt dễ gặp ở người cao tuổi

Ở người cao tuổi, hay gặp nhất loại chóng mặt kịch phát theo tư thế. Loại này đột ngột, trước đó không có bệnh gì rõ rệt, thường vào buổi sáng sớm hoặc buổi tối lúc đi ngủ. Khi đang nằm, đầu nghiêng trên gối quay sang phải hoặc trái, hay quay cả người, hoặc đang ngồi mà nghiêng đột ngột sang một bên, người bệnh thấy chóng mặt dữ dội. Thường cơn chóng mặt xuất hiện theo một tư thế nhất định hoặc theo một bên nhất định (bên phải hoặc bên trái).

Xử lý như thế nào khi chóng mặt

Thường người bệnh lo lắng, sợ hãi nhiều hơn là thực sự có một tổn thương thực thể. Gặp các loại chóng mặt kịch phát theo tư thế như trên, có thể chữa bệnh qua 3 giai đoạn:

Chữa triệu chứng, từ 2 đến 3 ngày, làm giảm các biểu hiện khó chịu.

– Khi đang cơn, người bệnh cần nằm yên ở nơi yên tĩnh, ít ánh sáng, nằm nghiêng về phía không gây cơn.

Ắn nhẹ, dễ tiêu.

Giai đoạn 2: Nâng đỡ sức khỏe, từ 10 ngày đến 2 tuần.

– Có thể hoạt động nhẹ nhàng, tránh đi lại trên cao, cheo leo, tránh gần các vật chuyển động nhanh (như xe cộ…).

– Chuẩn bị cho luyện tập ở giai đoạn 3.

Tập luyện là phương pháp chữa trị cơ bản. Giai đoạn này cần kéo dài trong nhiều tháng.

Bài tập nhằm rèn luyện cho tiền đình (bộ phận tai trong có chức năng cơ bản của thăng bằng) chịu đựng các thay đổi tư thế, dần dần phục hồi hoàn toàn.

Người bệnh ngồi trên mép giường, nhắm mắt thư giãn, rồi dần dần nghiêng đầu về một bên cho đến khi đầu nằm ngang trên giường, giữ tư thế này ít nhất 30 giây, trả đầu về tư thế cũ, lại ngồi yên trong 30 giây, đoạn tiếp tục làm động tác nghiêng đầu về phía đối diện. Lần đầu tập chỉ làm 3-4 lần động tác trên, sau đó tiến lên làm mỗi buổi tập 5-7 lần. Mỗi ngày tập 2 buổi, vào sáng sớm và tối trước ngủ, kiên trì tập trong 4-5 tuần lễ hoặc dài ngày hơn.

Hiện nay, không có thuốc đặc trị chóng mặt. Cách rèn luyện nêu trên đã được ứng dụng ở nhiều nước trên thế giới và đã mang lại kết quả tốt trong 80% các trường hợp.

Song song với kiên trì luyện tập như trên, người bệnh cần tránh các yếu tố gây kích động tâm thần, tâm lý, thần kinh, tránh các chất kích thích như rượu, thuốc lá.