Thiếu máu não thoáng qua không phải chỉ gặp ở tuổi trung – lão niên. Người trẻ cũng có thể bị chứng này nhưng do sức khỏe tốt nên các triệu chứng dễ bị bỏ qua, khiến bệnh ngày càng nặng.

 

Thiếu máu não thoáng qua là sự rối loạn khu trú nhất thời tại não hay tại võng mạc, gây ra bởi bệnh lý mạch máu và nó hoàn toàn mất trong vòng 24 giờ. Đây vừa là yếu tố nguy cơ vừa là dấu hiệu ban đầu của tai biến mạch máu não. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi. Thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu xác định người bệnh đang có nguy cơ cao bị tai biến mạch máu não thật sự. 

 

 

Triệu chứng của thiếu máu não thoáng qua ở người trẻ tuổi rất đa dạng. Các biểu hiện chính thường gặp gồm:

 

Tê tay chân: Thường người bệnh thấy đột nhiên tê ở một tay, tê từ bàn tay trở vào; có thể vừa thấy tê bàn tay vừa nhức nhối khó chịu, có cảm giác như kiến bò ở tay (cần phân biệt với tê tay do gối đầu tay hay do ngủ say để ở tư thế bị chèn ép phía nách, khiến động mạnh bị chặn).

 

Bại tay, chân: Có trường hợp người bệnh đang ngủ, khi thức dậy thấy không cử động được tay chân, hoặc cử động được nhưng chóng mỏi.

 

Rối loạn tiếng nói: Đang nói thì dừng lại không nói được, phải nghỉ một lúc mới tiếp tục nói bình thường.

 

Người bệnh còn có thể thấy đau, mỏi ở gáy, vai (đau ở gáy lan ra vai, có thể lan ra ở một bên vai rồi lan xuống cánh tay), ù một bên tai, cảm giác như ve kêu trong tai và chóng mặt (ở bất kỳ tư thế nào).

 

Các rối loạn trên xuất hiện đột ngột và sau đó trở lại bình thường (trong vòng 24 tiếng đồng hồ là tối đa), và không để lại di chứng.

 

 

Bệnh tim mạch: Là các bệnh van tim, tổn thương của thành mạch, rối loạn về máu… Cần xét nghiệm để đánh giá phân biệt (siêu âm tim mạch, xét nghiệm máu).

 

Các loại viêm nhiễm: Nhất là viêm màng não do lao, viêm mạch não do lao.

 

Xơ cứng mạch não ở người trẻ tuổi: Là vấn đề cần được quan tâm. Người bệnh cần được xét nghiệm về máu (cholesterol, lipid máu…), siêu âm mạch não…

 

Thoái hóa đốt sống cổ: Bệnh này có khá nhiều triệu chứng, nhiều khi không ăn khớp nhau, thường người bệnh có cảm giác mỏi gáy, đau ở gáy, đau lan xuống bả vai ở một bên hoặc ở cả hai bên. Có trường hợp đau lan xuống bả vai, cánh tay; có trường hợp chóng mặt, ù tai; hoặc mỏi tay, chân ở một hay hai bên. Cần chú ý đề phòng, không được gối đầu cao, không quay cổ mạnh.

 

Co thắt mạch: Có thể có cơn động kinh cục bộ, co thắt mạch ở những trường hợp có dị dạng mạch, dị dạng ở động mạch cảnh trong, tắc mạch bẩm sinh.

 

Mỗi vùng của não được nuôi dưỡng bằng một mạch máu riêng, nếu các mạch máu này bị hẹp hoặc bị bít tắc, làm giảm sự tưới máu cho phần não mà mạch máu chi phối sẽ gây rối loạn chức năng của vùng não đó. Não là tổ chức tiêu thụ nhiều ôxy nhất khi hoạt động và rất nhạy cảm với tình trạng thiếu ôxy. Nếu thiếu dưỡng khí trong 4 -5 phút, các tế bào não đã bị huỷ hoại không phục hồi được nữa. 

 

Chúng ta biết rằng mỗi phần của não lại chi phối một bộ phận của cơ thể: về vận động, cảm giác, về ngôn ngữ, về tri giác, xúc giác, thính giác, khứu giác, thị giác, vị giác… Vì vậy khi một vùng não bị tổn thương sẽ xuất hiện triệu chứng của phần cơ thể mà vùng não chi phối như: vùng vận động của não bị tổn thương thì bệnh nhân bị liệt (liệt chi hoặc liệt nửa người); vùng ngôn ngữ bị tổn thương thì bệnh nhân nói ngọng hoặc không nói được nữa…

 

Nếu sự tưới máu chỉ giảm trong một thời gian ngắn chưa làm chết các tế vào thần kinh thì triệu chứng chỉ thoáng qua. Trường hợp mạch máu bị tắc nghẽn hoàn toàn thì các tế bào thần kinh bị tổn thương vĩnh viễn, các triệu chứng trở thành di chứng vĩnh viễn của tai biến mạch máu não. 

 

Dấu hiệu của cơn thoáng thiếu máu não xuất hiện đột ngột khi bệnh nhân đang sinh hoạt bình thường như: bất tỉnh; nhức đầu; yếu nhẹ hoặc liệt nửa người; nói ngọng hay không nói được; một mắt hoặc cả hai mắt bỗng không nhìn thấy; tự nhiên mất thăng bằng, chóng mặt, đi hay đứng không vững… Các dấu hiệu trên chỉ kéo dài khoảng 1-10 phút, hiếm khi kéo dài quá một giờ. Do đó khi triệu chứng kéo dài quá một giờ, được xem như bệnh nhân bị tai biến mạch máu não, khi đó não đã bị tổn thương vĩnh viễn.

 

Nếu bệnh nhân được chuyển đến cơ sở y tế trong những phút đầu tiên, có thể thấy: tăng huyết áp, rối loạn tri giác, mất định hướng, lơ mơ hoặc bất tỉnh, có dấu hiệu liệt mặt và liệt nửa người, nói ngọng hay không nói được, không hiểu được ngôn ngữ, rối loạn nhịp tim, dấu hiệu tắc hẹp động mạch cổ. Xquang cắt lớp không thấy hình ảnh chảy máu hay tổn thương não. Tuy nhiên để chẩn đoán chính xác cần phân biệt với các bệnh có triệu chứng tương tự như: ngất, động kinh, hạ đường huyết, rối loạn tiền đình…

 

Cơn thiếu máu não được xem là một cấp cứu khẩn cấp, khi cơn thoáng thiếu máu não mới xảy ra, cần gọi cấp cứu hay chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để khám, làm các xét nghiệm để loại trừ trường hợp tai biến mạch máu não và điều trị khẩn cấp. 

 

Việc điều trị phải kết hợp với các nỗ lực nhằm giảm các yếu tố gây bệnh như: điều trị tăng huyết áp, tiểu đường, cholesterol máu cao, bệnh tim mạch, loạn nhịp tim, chống đông máu, bỏ hút thuốc lá… 

 

Bệnh nhân có thể phục hồi hoàn toàn trong vài phút hay trong khoảng một giờ. Nhưng cần lưu ý rằng bệnh nhân có thể bị tái phát nhiều lần và dẫn tới bị tai biến mạch máu não thật sự với các biểu hiện hôn mê và liệt nửa người vĩnh viễn, thậm chí có thể tử vong. 

 

Một nghiên cứu cho thấy trong số những người bị cơn thoáng thiếu máu não có 7% bị tai biến mạch máu não trong tuần lễ đầu, trong đó 50% bị tai biến ở 2 ngày đầu; 14% bị tai biến mạch máu não trong thời gian 3 tháng sau khi xuất hiện cơn thoáng thiếu máu não đầu tiên.

 

 

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ của mình và thực thi lối sống khoẻ mạnh là cách thức tốt nhất để ngăn ngừa cơn thiếu máu não thoáng qua

 

Bỏ hút thuốc hoặc không hút thuốc: Giữ cân nặng chuẩn thông qua ăn uống lành mạnh như ăn lạt, ăn nhiều rau, trái cây và cá, ăn ít mỡ động vật. Cân nặng chuẩn là ở mức 18,5 – 24,9 kg/m2.

 

Uống rượu bia chừng mực: Rượu bia vừa gây đột quỵ vừa có tác dụng ngăn ngừa đột quỵ.Uống quá nhiều hoặc uống rượu mạnh làm huyết áp tăng cao và gây ra đột quỵ do xuất huyết hoặc thiếu máu cục bộ. Tuy nhiên, uống rượu bia từ ít đến trung bình làm tăng HDL cholesterol (loại cholesterol có lợi) và giảm đông máu.

 

Thể dục vừa sức mỗi 30 phút hằng ngày : Như đi bộ nhanh, chạy chậm, đạp xe, bơi.

 

 

Kiểm soát kích xúc tâm thể (stress):  Kích xúc tâm thể có thể gây tăng huyết áp tạm thời (mối nguy của đột quỵ do xuất huyết) hoặc gây tăng huyết áp thực sự ngoài ra có thể làm máu dễ đông (gây đột quỵ do thiếu máu cục bộ). Sống lành mạnh, thể dục và thư giãn sẽ giúp kiểm soát được kích xúc tâm thể.

 

Kiểm soát tình trạng bệnh như cơn thiếu máu não thoáng qua, tăng huyết áp, đái tháo đường, loạn mỡ máu, chữa trị sau nhồi máu cơ tim, bệnh tim mạch, rung nhĩ.

 

Thuốc dự phòng: Tùy căn nguyên mà thầy thuốc sẽ chỉ định thuốc phù hợp nhằm ngăn cơn thiếu máu não thoáng qua như thuốc ngăn ngừa máu vón cục.

 

Vậy, để nửa người không rơi rụng thoáng qua, để cơ thể ta là của ta thì hãy thực thi lối sống lành mạnh đồng thời chữa trị ngay từ ban đầu các trục trặc của hệ thống tim mạch và khi đã bị thiếu máu não thoáng qua thì hãy tuân thủ trị liệu tích cực để thân thể nguyên vẹn.