Viêm cơ tim là tình trạng viêm lớp trung của cơ tim của thành tim. Một loạt các dấu hiệu và triệu chứng bao gồm đau ngực, suy tim và nhịp tim bất thường, có thể do viêm cơ tim. Nếu viêm cơ tim trở nên trầm trọng, hoạt động bơm của tim yếu đi, trái tim sẽ không thể cung cấp đủ máu cho phần còn lại của cơ thể. Bệnh viêm cơ tim có thể diễn biến lành tính và tự khỏi, cũng có thể diễn biến nặng dẫn đến tử vong. Viêm cơ tim là nguyên nhân gặp ở 12% số bệnh nhân trẻ tuổi bị đột tử. Viêm cơ tim cũng là một trong những nguyên nhân chính của bệnh cơ tim giãn và bệnh cơ tim loạn nhịp thất phải. Tuy nhiên, khả năng chẩn đoán viêm cơ tim thường thấp vì bệnh nhân không nhập viện, một số trường hợp chỉ được phát hiện sau khi bệnh nhân tử vong.

1. Nguyên nhân gây viêm cơ tim

Thông thường, nguyên nhân chính xác của một trường hợp viêm cơ tim không được xác định. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân tiềm năng của viêm cơ tim, chẳng hạn như:

Virus: Virus thường liên kết với viêm cơ tim bao gồm coxsackievirus B, có thể gây ra các triệu chứng tương tự như một trường hợp nhẹ của bệnh cúm, những virus gây cảm lạnh thông thường (adenovirus); và parvovirus B19. Nhiễm trùng đường tiêu hóa (echoviruses), bạch cầu đơn nhân (Epstein-Barr virus) và bệnh sởi (rubella) cũng là nguyên nhân của viêm cơ tim. Viêm cơ tim cũng phổ biến ở những người có HIV, virus gây bệnh AIDS.

Vi khuẩn: Nhiều vi khuẩn có thể gây viêm cơ tim, trong đó có tụ cầu, liên cầu, vi khuẩn gây bệnh bạch hầu và đánh dấu, chịu trách nhiệm cho các vi khuẩn bệnh Lyme.

Ký sinh trùng: Trong số này có ký sinh trùng như Trypanosoma cruzi và toxoplasma, bao gồm cả một số được truyền bởi côn trùng và có thể gây ra một tình trạng gọi là ‘bệnh Chagas. Bệnh này phổ biến hơn nhiều ở Trung và Nam Mỹ hơn so với ở Hoa Kỳ, nhưng nó có thể xảy ra trong du khách và người nhập cư từ một phần của thế giới.

Nấm: Một số bệnh nhiễm nấm (như candida), khuôn mẫu (như Aspergillus) và nấm khác (như histoplasma, thường được tìm thấy trong phân chim) đôi khi có thể gây viêm cơ tim.

Viêm cơ tim cũng đôi khi xảy ra nếu tiếp xúc với:

Thuốc có thể gây ra một phản ứng dị ứng và độc hại. Chúng bao gồm thuốc kháng sinh, chẳng hạn như thuốc penicillin và sulfonamide, một số thuốc chống động kinh cũng như một số chất bất hợp pháp, chẳng hạn như cocaine.

Các bệnh khác: Bao gồm lupus, các bệnh mô liên kết và tình trạng viêm hiếm, chẳng hạn như của u hạt Wegener.

Cơ chế của viêm cơ tim không phải do virut hay vi khuẩn tác động trực tiếp lên tế bào cơ tim mà thông qua tác dụng của hệ miễn dịch của chính bệnh nhân. Đầu tiên, các virut nhân lên, kích hoạt hoạt động của tế bào bạch cầu lympho B của người bệnh làm các tế bào này tiết ra các tự kháng thể và các chất gây viêm. Sau đó, các tự kháng thể và các chất gây viêm này tác động vào tế bào cơ tim gây viêm cơ tim.

2. Dấu hiệu viêm cơ tim

Viêm cơ tim thể nhẹ có thể tự khỏi, đôi khi bệnh nhân không phát hiện ra mình bị viêm cơ tim  Tuy nhiên, viêm cơ tim có thể gặp thể nặng, bệnh nhân có thể có rối loạn các nhịp tim nguy hiểm như rung thất, nhịp nhanh thất, block nhĩ thất hoàn toàn… hoặc có biến chứng suy tim cấp, phù phổi cấp hoặc thậm chí là sốc tim. Những trường hợp viêm cơ tim nặng tiên lượng bệnh nhân rất nặng nề, thậm chí tử vong.

Dấu hiệu của viêm cơ tim không đặc hiệu, trước khi có triệu chứng rầm rộ thì người bệnh có thể có các biểu hiện chung giống như nhiễm cúm với các triệu chứng mệt mỏi, đau mỏi khớp, đau đầu, đau họng, sốt, tiêu chảy. Giai đoạn sớm này thường không được phát hiện do người bệnh nghĩ mình mắc cúm. Sau đó sẽ xuất hiện các triệu chứng ở tim mạch. Ở người lớn có thể gặp khó thở, đặc biệt là khó thở khi gắng sức, đau ngực, hồi hộp trống ngực, thậm chí là ngất. Ở trẻ em có thể thấy tím môi, thở nhanh, hay mệt thỉu. Do đó, khi có triệu chứng nhiễm virut mà có đau ngực nhiều hay thấy tim đập nhanh, loạn nhịp thì cần phải đi khám sớm.

Viêm cơ tim

3. Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán

Chẩn đoán viêm cơ tim có thể khó khăn do hiện chưa có xét nghiệm đặc hiệu và có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác, đặc biệt nếu gặp ở người trung niên hay cao tuổi. Trong thực hành lâm sàng, việc chẩn đoán viêm cơ tim dựa vào triệu chứng đau, các bằng chứng viêm, điện tâm đồ có biến đổi đoạn ST-T và có rối loạn vận động vùng ở toàn bộ cơ tim trên siêu âm tim. Hiện nay, chụp cộng hưởng từ tim (MRI) với các dấu hiệu thâm nhiễm viêm và phù tế bào có giá trị rất tốt trong chẩn đoán viêm cơ tim.

Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm cơ tim hủ yếu dựa vào sinh thiết cơ tim. Tuy nhiên, việc sinh thiết cơ tim có nhiều nguy cơ và ít được thực hiện.

Điều trị.

Điều trị các trường hợp nhẹ

Trong trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể cho nghỉ ngơi và có thể kê toa thuốc để giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng gây viêm cơ tim trong khi hồi phục trái tim. Nếu vi khuẩn gây ra nhiễm trùng, bác sĩ sẽ kê toa thuốc kháng sinh. Mặc dù thuốc kháng virus có sẵn, đã không được chứng minh hiệu quả trong điều trị của hầu hết các trường hợp viêm cơ tim do nhiễm siêu vi.

Một số loại hiếm của viêm cơ tim do virus, chẳng hạn như tế bào khổng lồ và viêm cơ tim eosinophilic, đáp ứng với corticoid hoặc thuốc khác để ngăn chặn các phản ứng của hệ miễn dịch. Trong một số trường hợp gây ra bởi bệnh mãn tính, chẳng hạn như lupus, điều trị là hướng đến các căn bệnh tiềm ẩn.

Thuốc để giúp tim

Nếu viêm cơ tim gây ra như triệu chứng nhịp tim đập nhanh hoặc bất thường, bác sĩ có thể cho nhập viện. Sẽ nhận được thuốc để điều chỉnh nhịp tim. Nếu tim yếu, bác sĩ có thể kê toa cho thuốc để giảm bớt khối lượng công việc tim hoặc giúp loại bỏ nước thừa. Những thuốc này có thể bao gồm:

Men chuyển angiotensin (ACE) ức chế, như enalapril (Vasotec), captopril (Capoten), lisinopril (Zestril, Prinivil) và thuốc chẹn thụ thể ramipril (Altace), hoặc angiotensin II (ARB), chẳng hạn như losartan (COZAAR) và valsartan (Diovan), trong đó thư giãn các mạch máu trong tim và giúp máu lưu thông dễ dàng hơn

Beta blockers, như metoprolol (Toprol-XL) và carvedilol (Coreg), hoạt động trong nhiều cách để điều trị suy tim và giúp kiểm soát nhịp tim bất thường hoặc nhanh

Thuốc lợi tiểu, chẳng hạn như furosemide (Lasix), làm giảm natri và chất lỏng duy trì.

Điều trị trường hợp nặng

Trong một số trường hợp nặng của viêm cơ tim, tích cực điều trị có thể cần thiết, chẳng hạn như:

Thuốc tĩnh mạch (IV). IV cung cấp thuốc có thể cải thiện chức năng bơm tim nhanh hơn.

Tim nhân tạo tạm thời (thiết bị hỗ trợ tâm thất). Các thiết bị này, có thể được cấy ghép hoặc đeo bên ngoài cơ thể, đi qua một phần của tim của những công việc di chuyển máu trong và ngoài.

Máy bơm vào động mạch chủ. Trong phần này, quả bóng được phẫu thuật chèn vào động mạch chủ. Khi quả bóng nổ và xả hơi, nó sẽ giúp tăng lưu lượng máu và giảm khối lượng công việc trên tim.

Tăng hàm lượng oxy trong máu (oxy hóa màng extracorporeal, hoặc ECMO). Thiết bị này giúp nâng cao hàm lượng dưỡng khí trong máu. Khi máu được lấy ra khỏi cơ thể, nó đi qua một màng đặc biệt trong các máy ECMO loại bỏ khí cacbonic và tăng thêm ôxy cho máu. Các oxy máu vừa được sau đó được trả lại cho cơ thể.

Trong các trường hợp nghiêm trọng nhất, các bác sĩ có thể xem xét cấy ghép tim khẩn cấp.

Một số người có thể bị tổn thương mãn tính và không thể đảo ngược cơ tim cần thuốc suốt đời, trong khi những người khác cần thuốc cho chỉ một vài tháng và sau đó hồi phục hoàn toàn.

4. Phòng bệnh

Nghỉ ngơi và giảm khối lượng công việc trên tim là một phần quan trọng trong phục hồi. Bác sĩ có thể sẽ cho biết để tránh tập thể dục và nỗ lực trong nhiều tháng trong khi chữa lành trái tim. Hãy hỏi bác sĩ khi có thể tiếp tục hoạt động bình thường.

Nếu có bất cứ thiệt hại tim kéo dài, nó cũng quan trọng để tiêu thụ một chế độ ăn ít muối, hạn chế lượng nước uống và tránh hút thuốc. Bác sĩ sẽ cho biết lượng nước uống cần được, cũng như số lượng muối đó là OK để có thể ăn.

Tránh những người có một hoặc bệnh giống như cúm virus cho đến khi họ đã hồi phục. Nếu đang bị bệnh với các triệu chứng của virus, cố gắng tránh tiếp xúc người khác.

Thực hiện theo vệ sinh tốt. Thường xuyên rửa tay là cách tốt để giúp ngăn ngừa lây lan bệnh tật.

Tránh những hành vi nguy hiểm. Để giảm thiểu khả năng hợp đồng liên quan đến cơ tim bị nhiễm HIV, thực hành tình dục an toàn và không sử dụng thuốc bất hợp pháp.

Giảm thiểu tiếp xúc với bọ ve. Nếu dành nhiều thời gian trong các khu vực bị nhiễm khuẩn đánh dấu, mặc áo sơ mi dài tay và quần dài để che càng nhiều làn da càng tốt. Áp dụng đánh dấu hoặc côn trùng có chứa chất đuổi DEET.

Chích ngừa. Luôn cập nhật về chủng ngừa được đề nghị, bao gồm cả những người bảo vệ chống lại bệnh sởi và cúm, bệnh có thể gây viêm cơ tim.