Ung thư thực quản có liên quan nhiều với tuổi tác và giới, thường gặp ung thư thực quản ở người cao tuổi, khoảng 80% bệnh nhân được chẩn đoán ung thư thực quản ở độ tuổi 55-85. Nguy cơ nam giới mắc nhiều gấp 3 lần nữ, căn nguyên của nguy cơ này là do lạm dụng rượu và hút thuốc. Hút thuốc làm tăng rõ rệt khả năng bị ung thư và nguy cơ càng tăng lên khi phối hợp với uống rượu.

 

Ngoài ra còn có các nguy cơ khác như bệnh hay gặp ở người béo phì; người có bệnh lý thực quản như viêm thực quản trào ngược, bệnh tâm vị không giãn; chế độ ăn ít chất xơ và rau quả, thiếu các vitamin A, B2 và C; thói quen ăn uống thực phẩm có chứa chất nitrosamin như thịt hun khói, rau ngâm giấm…

 

Một số bệnh lý khác có thể làm tiền đề cho ung thư thực quản phát triển đó là: bệnh Barrett thực quản; ung thư tị – hầu; bệnh ruột non do gluten hoặc bệnh đi ngoài phân mỡ; bệnh sừng hóa gan bàn chân.

 

 

Giai đoạn I. Ung thư này chỉ xảy ra ở các lớp trên của tế bào niêm mạc thực quản.

 

Giai đoạn II. Ở giai đoạn này, ung thư đã xâm lấn các lớp sâu hơn của lớp niêm mạc thực quản và có thể đã lan đến hạch bạch huyết gần đó.

 

Giai đoạn III. Ung thư đã lan rộng đến các lớp sâu nhất của thành thực quản và đến các mô lân cận hoặc hạch bạch huyết.

 

Giai đoạn IV. Ở giai đoạn này, ung thư đã lan đến các bộ phận khác của cơ thể.

 

 

Nuốt khó là triệu chứng thường gặp nhất, lúc đầu thường thấy nuốt khó nhưng không đau, về sau nuốt khó kèm theo đau, lúc đầu khó nuốt với thức ăn rắn, về sau khó nuốt với cả thức ăn lỏng thậm chí nuốt nước bọt cũng thấy khó và đau.

 

Chảy nước bọt thường kèm hơi thở hôi, ợ hơi và sặc.

 

 

 

Đau đôi khi biểu hiện dưới dạng khó chịu khi ăn. Khi ung thư lan ra xung quanh, có cảm giác đau ngực.

 

Gầy sút là triệu chứng quan trọng do chán ăn và khó nuốt. Do không nuốt được nên bệnh nhân có tình trạng mất nước, suy kiệt.

 

Thiếu máu thường là nhẹ và hay xảy ra chậm nhưng đôi khi có dấu chảy máu rõ gây thiếu máu cấp, nhất là trường hợp ung thư ăn vào động mạch chủ có thể gây chảy máu vào thực quản gây chết đột ngột.

 

Triệu chứng khác có thể gặp song hành với sự phát triển của khối u như cảm giác vướng, tức nặng, đau âm ỉ đè nén sau xương ức… Về sau, tùy theo ảnh hưởng của khối u tới các cơ quan lân cận có thể gặp thêm các triệu chứng khó thở, khàn giọng, ho khan, khạc đờm; đau thượng vị, buồn nôn, nôn, nấc…

 

 

Khi tiến triển ung thư thực quản, nó có thể gây biến chứng như:

 

Cản trở của thực quản. Ung thư có thể gây khó khăn hoặc không thể đối với thực phẩm và chất lỏng đi qua thực quản. Một số phương pháp điều trị có sẵn để làm giảm tắc nghẽn thực quản. Một tùy chọn bao gồm sử dụng đèn nội soi và các công cụ đặc biệt để mở rộng thực quản và đặt một ống kim loại (stent) để tổ chức thực quản mở. Các tùy chọn khác bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị liệu, laser trị liệu và liệu pháp quang động.

 

Ung thư đau đớn. Ung thư thực quản có thể gây ra đau đớn. Bác sĩ sẽ làm việc để xác định nguyên nhân gây đau và phương pháp điều trị thích hợp để làm cho thoải mái hơn.

 

Chảy máu trong thực quản. Ung thư thực quản có thể gây chảy máu. Mặc dù thường bị chảy máu từ từ, nó có thể được bất ngờ và nghiêm trọng. Chảy máu có thể yêu cầu phẫu thuật hoặc nội soi.

 

Giảm cân nặng. Ung thư thực quản có thể gây khó khăn và đau đớn khi nuốt thức ăn và thức uống. Điều này có thể làm cho việc duy trì cân nặng khó khăn. Bác sĩ có thể giới thiệu đến một chuyên gia dinh dưỡng, những người có thể thảo luận về chiến lược cho việc tìm kiếm dễ dàng hơn để ăn thức ăn có nhiều calo và chất dinh dưỡng. Bác sĩ có thể khuyên nên có ống dẫn để cung cấp dinh dưỡng.

 

Ho. Ung thư thực quản có thể làm xói mòn thực quản và tạo ra một lỗ vào khí quản. Được biết đến như một lỗ rò tracheoesophageal, lỗ này có thể gây ra nghiêm trọng và đột ngột ho khi nuốt.

 

 

Chẩn đoán sớm ung thư thực quản là vấn đề hết sức quan trọng, việc chẩn đoán sớm liên quan với việc khám sức khỏe định kỳ sàng lọc ở các đối tượng có nguy cơ cao như người cao tuổi, nghiện thuốc lá, nghiện rượu, người bị béo phì, có bệnh lý thực quản từ trước như viêm trào ngược dạ dày thực quản, tình trạng dị sản, loạn sản niêm mạc thực quản. Khi có bất kể dấu hiệu nghi ngờ, bệnh nhân cần đến thầy thuốc chuyên khoa để được khám và chẩn đoán sớm. Chẩn đoán ung thư thực quản dựa vào triệu chứng của bệnh kết hợp với chụp Xquang thực quản và các xét nghiệm khác. Nội soi kết hợp với sinh thiết, siêu âm là một biện pháp tốt để chẩn đoán sớm và chính xác ung thư thực quản.

 

Xquang: Chụp nhuộm baryt thực quản cần chụp ở tư thế nằm, baryt có độ nhầy cao có thể thấy hình ảnh cứng một đoạn thực quản hoặc hình ảnh hẹp lòng thực quản, có thể thấy hình ảnh khối u choán chỗ vào lòng thực quản không đối xứng, có bờ gồ ghề không đều.

Chụp cắt lớp tỉ trọng: Giúp chẩn đoán sớm và chính xác hơn chụp nhuộm baryt nhất là thể ăn lan vào vách thực quản. Ngoài ra còn giúp phát hiện di căn vào trung thất.

 

Nội soi: Nội soi thực quản kèm sinh thiết là một xét nghiệm bắt buộc trong trường hợp hình ảnh nội soi hay chụp nhuộm baryt không xác định được bệnh. Nó còn giúp đánh giá được mức độ lan rộng của ung thư và bản chất học của u. Ngoài ra còn kết hợp nội soi và chải nhuộm tế bào học cho kết quả dương tính ung thư cao trên 90% trường hợp.

 

Siêu âm qua nội soi: Giúp chẩn đoán nhạy hơn scanner. Nó giúp tiên đoán độ sâu của khối u xâm nhập vào vách thực quản trên 80% trường hợp. Nó cũng giúp đánh giá sự xâm nhập của ung thư vào hạch bạch huyết thực quản tốt hơn scanner.

 

 

Đối với ung thư thực quản, phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu, bên cạnh các phương pháp hóa trị và xạ trị. Những phương pháp phẫu thuật chính được các bác sĩ ngoại khoa đề nghị là:

 

Phẫu thuật triệt để: Cắt bỏ toàn bộ thực quản và tái tạo thực quản mới bằng dạ dày. Đây là phương pháp tốt nhất giúp người bệnh kéo dài và nâng cao chất lượng cuộc sống. Mỗi ca mổ kéo dài 5-6 giờ; vì vậy bệnh nhân phải được đánh giá thật kỹ xem có khả năng chịu đựng được cuộc mổ hay không.

 

Phẫu thuật tạo thực quản giả bằng đại tràng, không cắt bỏ khối ung thư: Với phương pháp này, tiên lượng bệnh không thay đổi vì không cắt bỏ được khối u. Việc phẫu thuật chỉ giúp bệnh nhân có thể ăn uống bằng đường miệng, nhưng cũng khó khăn. Hiện loại phẫu thuật này ít được sử dụng.

 

Mở thông ruột non hay dạ dày để nuôi ăn: Đây là biện pháp tạm thời, giúp bệnh nhân không bị chết đói. Các bác sĩ đưa một ống thông vào dạ dày hay ruột non để chuyển các loại thức ăn lỏng vào ống tiêu hóa. Loại phẫu thuật này được áp dụng cho những bệnh nhân có các dấu hiệu nặng, không thể tiến hành cuộc mổ triệt để:

 

– Có các biến chứng do u lan rộng như khàn tiếng, khó thở do liệt dây thần kinh quặt ngược, đau cột sống dai dẳng do di căn, liệt cơ hoành do tổn thương thần kinh, rò thực quản – khí quản và tràn dịch màng phổi ác tính.

 

– Khối u thực quản quá lớn (dài trên 8 cm), bệnh nhân sụt trên 20% cân nặng trong một tháng.

 

Đặt khung đỡ qua đường nội soi thực quản: Đây là kỹ thuật mới, được áp dụng cho những bệnh nhân ở giai đoạn không thể phẫu thuật triệt để được. Nó có tác dụng tạm thời, giúp bệnh nhân kéo dài sự sống thêm vài ba tháng. Giá thành phẫu thuật này khá đắt so với mặt bằng thu nhập của người dân Việt Nam.

 

Ðể dự phòng ung thư thực quản cần tránh các yếu tố nguy cơ như không hút thuốc lá, giảm uống rượu, tránh các thực phẩm có hại, kiểm soát và phòng ngừa các bệnh lý thực quản. Tăng cường các yếu tố bảo vệ bằng cách ăn nhiều rau quả và chất xơ, bổ sung vitamin và yếu tố vi lượng cần thiết đặc biệt là vitamin A, B2, C, E, selen. Với bệnh nhân có bệnh lý khác ở thực quản cần định kỳ 6 tháng – 1 năm nội soi dạ dày thực quản một lần để kiểm soát, phát hiện sớm các biểu hiện của ung thư thực quản, từ đó có phương pháp điều trị sớm đem lại tiên lượng tốt cho bệnh nhân.