Xuất huyết dưới kết mạc (dân gian quen gọi là chảy máu mắt hay chảy máu ở tròng trắng) không phải hiếm gặp tại các phòng khám chuyên khoa mắt. Người bệnh và có khi người thân của họ đều lo lắng không hiểu tại sao mắt lại bị xuất huyết, thị lực có ảnh hưởng gì không, điều trị thế nào để vệt máu đỏ gớm ghiếc đó biến đi…

Nguyên nhân chảy máu mắt

Mắt có thể xuất huyết do những nguyên nhân sau: chấn thương mắt, chấn thương vùng đầu mặt; các bệnh lý rối loạn đông máu bẩm sinh hay mắc phải; tai biến sau lặn sâu, lặn biển đi kèm quá trình giảm áp hay tăng áp đột ngột của đường thở; bệnh tăng huyết áp; sau phẫu thuật LASIK có dùng dụng cụ cố định mắt bằng áp lực âm; viêm kết mạc do Enterovirus 70 và Coxsackie A, nhiễm Leptospira (một loại xoắn khuẩn); tăng áp lực hệ thống tĩnh mạch vùng đầu mặt trong đó có mắt (nôn, ho, hắt hơi, xì mũi, gắng sức do mang vác, rặn đẻ…); thiếu vitamin C, thiếu yếu tố đông máu XIII, thiếu vitamin K; đang dùng các thuốc chống đông máu cho các bệnh tim mạch như Aspirine, Wafarine…

Trong nghiên cứu của các bác sĩ Mỹ trên 104 bệnh nhân xuất huyết dưới kết mạc, người ta thấy nguy cơ của bệnh tăng rõ rệt nếu đi kèm tình trạng lỏng lẻo kết mạc (conjunctivochalasis).

Tình trạng lão hoá hay nếp kết mạc bị thừa nhiều ở vùng cùng đồ làm mạch máu kết mạc dễ vỡ, gây xuất huyết.

Các thống kê cũng cho thấy xuất huyết hay gặp ở phía mũi nhất, sau đó là vùng giữa mi rồi đến thái dương. Xuất huyết dưới kết mạc nếu do lỏng lẻo kết mạc thường đi kèm viêm giác mạc chấm nông.

Dấu hiệu nhận biết

Kết mạc là một màng mỏng, trong suốt và ẩm ướt che phủ phần tròng trắng của nhãn cầu (phần củng mạc) và bên trong mi mắt. Như vậy kết mạc chính là lớp màng ngoài cùng bao bọc nhãn cầu. Nó chứa nhiều sợi thần kinh và các mạch máu nhỏ. Bình thường rất khó quan sát các mạch máu này vì chúng rất nhỏ, chỉ khi viêm nhiễm khiến các mạch máu giãn nở người ta mới quan sát được chúng.

Các mạch máu đôi khi bị vỡ do cấu trúc rất thanh mảnh, gây hiện tượng xuất huyết dưới kết mạc. Vùng xuất huyết là đám có màu đỏ rực hoặc đỏ nâu trên nền củng mạc màu trắng sứ.

Khác với vết thương ngoài da, máu ở kết mạc khi chảy ra khỏi lòng mạch không tạo dòng hay nhỏ giọt mà len vào khoảng không giữa kết mạc và củng mạc tạo một vệt như vết dầu loang hoặc đội vồng kết mạc lên. Lượng máu mất đi gần như không đáng kể, tối đa khoảng 2ml. Quá trình tiêu máu tự nhiên sẽ làm vùng xuất huyết thu gọn và thay đổi màu sắc. Vết đỏ rực sẽ đổi sang màu xanh, sau đó là vàng và biến mất trong hai tuần.

Xuất huyết thường không có triệu chứng báo trước nào, không đau đớn hay khó chịu. Có người chỉ thấy hơi vướng cộm hoặc nhói khẽ ở mắt bên xuất huyết, còn lại phần lớn bệnh nhân đi khám do phát hiện thấy mắt đỏ khi soi gương hay do người khác mách bảo.

Liệu có điều trị được không?

Xuất huyết dưới kết mạc thường là lành tính, tự khỏi mà không cần điều trị gì trừ khi đi kèm viêm nhiễm hay chấn thương. Nên gặp các bác sĩ nội khoa để dừng, giảm liều, hay chuyển đổi các thuốc chống đông đang sử dụng.

Một số người dùng nước mắt nhân tạo, ngày nhỏ nhiều lần cho dễ chịu chứ không phải để tan máu nhanh. Nếu phát hiện được rất sớm xuất huyết của mình thì không nên day dụi, có thể chườm đá, băng ép mắt để vết xuất huyết khỏi lan rộng, rút ngắn được thời gian điều trị. Thông thường sau khoảng 10 ngày đến 14 ngày xuất huyết sẽ tan.

Nếu xuất huyết không biến mất hay có xu hướng lan rộng hơn thì nên thu xếp thời gian để khám mắt. Xuất huyết ở cả hai mắt kèm với xuất huyết ở cơ quan khác như chảy máu chân răng, chảy máu mũi… cũng là điều đáng lo ngại, phải đi khám sớm.

Khám mắt cấp cứu khi có xuất huyết dưới kết mạc kèm một trong các biểu hiện sau: đau nhức; nhìn mờ, nhìn đôi, khó nhìn; có tiền sử cao huyết áp; có tiền sử các bệnh gây xuất huyết; kèm theo chấn thương vùng đầu mặt.

Phát hiện được rất sớm xuất huyết của mình thì không nên day dụi, có thể chườm đá, băng ép mắt để vết xuất huyết khỏi lan rộng, rút ngắn được thời gian điều trị”.