Testosterone là hormone nội tiết tố nam được tiết ra chủ yếu ở tinh hoàn và một phần nhỏ từ tuyến thượng thận của nam giới. Nồng độ testosterone trong máu cao nhất vào buổi sáng và thấp nhất vào ban đêm.

 

Khi nam giới bước vào tuổi dậy thì, lượng Testosterone trong bộ phận sinh dục sẽ tăng lên nhanh chóng. Hormon này sẽ giúp cơ quan sinh dục nam sinh trưởng và phát triển đồng thời quyết định cả đặc tính sinh dục ở nam giới. Testosterone còn làm tăng việc tổng hợp protein, thúc đẩy quá trình phát triển của cơ bắp, kích thích tạo hồng cầu, làm tăng tốc độ phân bào và phục hồi sau chấn thương hay mệt mỏi.

 

Sau khi đạt đến tuổi trưởng thành, lượng testosterone bắt đầu suy giảm. Sang 40 tuổi Testosterone giảm 20 – 30%/năm gây nên hội chứng mãn dục nam. Thiếu testosterone, đời sống tình dục của nam giới bị rối loạn như: giảm ham muốn, xuất tinh sớm, rối loạn cương dương…, và các biểu hiện trên cơ thể như rụng tóc, mỡ bụng, teo cơ, lo âu, mệt mỏi, mất tập trung…

 

Tuổi tác càng cao, cơ thể càng yếu thì việc sản sinh Testosterone càng khó. Một số nguyên nhân khác cũng dẫn đến tình trạng này như hội chứng Klinefelter, hội chứng Kallmann, hội chứng tinh hoàn không xuống bìu… hay do các nguyên nhân gian tiếp đến từ thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia…

 

 

Nhiều nam giới ở tuổi 60 phải điều trị bằng testosterone. Những nam giới có nồng độ testosterone thấp thường phàn nàn là có vấn đề về khả năng và cảm xúc tình dục. Liệu pháp testosterone tỏ ra có thể cải thiện được cả hai mặt thể chất và tâm lý. Vậy liệu pháp hormon cho nam được sử dụng trong giai đoạn nào?

 

Testosterone đạt mức cao nhất vào độ tuổi 20-40 sau đó giảm dần. Bệnh lý tuyến yên và tinh hoàn là những bệnh đòi hỏi liệu pháp testosterone, thể hiện một bệnh cảnh như mỏi mệt, giảm ham muốn tình dục và cả những cơn bốc nóng. Những triệu chứng liên quan đến tuổi tác của sự thiếu hụt testosterone có xu hướng lẫn lộn, ví dụ mất ham muốn tình dục có thể do nhiều nguyên nhân như stress, trầm cảm, dùng thuốc, có vấn đề trong mối quan hệ vợ chồng.

 

 

Muốn xác định nồng độ testosterone nên làm test về buổi sáng vì hormon này dao động trong cả ngày và cao nhất vào buổi sáng. Buổi sáng khi cơ thể chuyển dần từ trạng thái ngái ngủ sang trạng thái hoạt động, nồng độ cortisol tăng lên (hormon chi phối trạng thái thức và ngủ, do tuyến thượng thận tiết ra) và ở nam giới nồng độ testosterone còn tăng lên 30% vào khoảng 9-10 giờ. Nếu nồng độ thấp về chiều thì khó xác định có bị thiếu hụt hay không. Điều quan trọng là phải xác định được nồng độ testosterone khả dụng.

 

Khi nồng độ testosterone tụt giảm thì chức năng tình dục cũng suy giảm theo (ham muốn và khả năng), khí chất và cảm xúc cũng thay đổi, giảm khối lượng cơ và sức mạnh cơ bắp do mô cơ teo và tăng mô mỡ. Cuối cùng, kết quả xấu nhất là thay đổi về tỷ trọng xương và bệnh loãng xương có thể dẫn đến gãy xương.

Liệu pháp hormon cho nam giới sử dụng khi nào?

 

Khi có sự biến đổi về cân bằng hormon (giai đoạn tắt dục), khi đối diện với những nguy cơ sức khỏe nêu trên (loãng xương, tính khí thất thường, cơn bốc nóng về đêm, hết ham muốn tình dục, giảm nghị lực sống và sức mạnh cơ bắp), những dấu hiệu chắc chắn để nói rằng liệu pháp bổ sung testosterone không những có ích mà còn là sự cần thiết. Cũng không nên coi những triệu chứng như đau khớp, chán chường… chỉ là bệnh của tuổi già; bổ sung testosterone có thể làm cho các triệu chứng nói trên chấm dứt và phục hồi chất lượng sống cho người có tuổi.

 

Tuy nhiên trước khi bổ sung liệu pháp hormon nam, thầy thuốc thường yêu cầu làm một số test để biết nồng độ testosterone thực sự như thế nào; nếu thấp sẽ tiến hành bổ sung ngay dưới dạng thuốc viên, thuốc cấy dưới da, gel hay tiêm.

Khi bổ sung testosterone có thể làm cho bệnh lý phì đại lành tính tuyến tiền liệt to ra hay ung thư tuyến tiền liệt nghiêm trọng hơn. Do đó trước khi điều trị bổ sung bằng testosterone cần kiểm tra tuyến tiền liệt và định lượng PSA (kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt bình thường không có hay rất thấp, dưới 4 nanogram/ml).

 

Mặc dù vẫn có nhiều nam giới không muốn tìm đến thầy thuốc nhưng những người được điều trị đều hài lòng về liệu pháp đã giúp cải thiện những biến đổi đôi khi xảy ra sớm ngay từ tuổi 50. Liệu pháp bổ sung testosterone có thể giúp một nam giới tuổi 70 khôi phục nồng độ testosterone trở về giới hạn bình thường của độ tuổi này.

 

Vì ngày càng có nhiều nam giới nhận thấy liệu pháp bổ sung testosterone có tác dụng tốt cho nên các nhà nghiên cứu đang nỗ lực tạo ra những sản phẩm có lợi ích tối đa lại ít tác dụng phụ nhất. Điều quan trọng khi tiếp nhận liệu pháp bổ sung testosterone là cần liên tục làm test về nồng độ testosterone để biết vẫn trong giới hạn bình thường. Tuy nhiên, một số người lại sử dụng hormon nam testosterone bổ sung một cách phi khoa học, ví dụ những người trẻ vì tranh đua thể thao đã lạm dụng testosterone.

 

 

 

Với mọi dạng testosterone dùng trong thời gian dài đều có thể gây ra vú to hoặc tăng nguy cơ phì đại hay ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới có tuổi (cần định kỳ khám tuyến tiền liệt và xét nghiệm PSA). Ngoài ra, những bệnh nhân có bệnh tim từ trước, bệnh thận hay gan, nam giới bị ung thư vú hay nghi ngờ ung thư tuyến tiền liệt không nên dùng liệu pháp testosterone bổ sung. Khi dùng testosterone, cần luôn thông báo cho thầy thuốc biết: có rối loạn về hô hấp, nhất là khi ngủ, hiện tượng cương dương có xảy ra hoặc thường xuyên không.

 

Sau tuổi 30, hoạt động của tinh hoàn giảm 2% mỗi năm và phát triển chứng suy tuyến sinh dục. 20-50% nam giới khỏe mạnh ở độ tuổi 50-70 có nồng độ testosterone thấp hơn bình thường. Trong số những nam giới ở độ tuổi 55-64 đi khám bệnh vì có vấn đề cương dương thì 85% trong số họ phải điều trị bằng testosterone.

 

 

Để đối phó với tình trạng suy giảm Testosterone, cách tốt nhất là bạn nên sử dụng các liệu pháp tự nhiên như: sử dụng các loại thực phẩm giàu kẽm (có trong hàu, thịt bò…) và cung cấp đầy đủ chất béo không bão hòa đơn (có trong đậu phộng, bơ, lạc…) cho cơ thể.

 

Luyện tập thể thao đều đặn cũng giúp cải thiện tình trạng trên. Sử dụng các bài tập nâng nhấc tạ giúp phát triển các nhóm cơ lớn trên cơ thể sẽ làm gia tăng Testosterone hơn so với các bài tập chỉ giúp vận động một nhóm cơ nhỏ hoặc khớp nhỏ.

 

Ngủ đủ giấc, giảm các căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày, có đời sống sinh hoạt tình dục tốt cũng góp phần làm cũng làm tăng lượng hormon này.

 

Ngoài ra, bạn có thể sử dụng thêm các loại thuốc tây y, thuốc tiêm bắp và thuốc bôi. Song các loại thuốc này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh tim mạch, béo phì, ung thư tuyến tiền liệt… và sau khi ngừng sử dụng, lượng Testosterone có thể giảm mạnh hơn trước.