U xơ tuyến tiền liệt (hay còn được gọi là u phì đại lành tính tuyến tiền liệt) là từ dùng để chỉ một quá trình phì đại của tuyến tiền liệt do quá sản của các tế bào tuyến, tế bào đệm. Quá trình này phì đại này có tính chất lành tính, phát triển nhanh từ tuổi 40 trở đi. 

 

 

Nguyên nhân nào gây ra hiện tượng quá phát, phì đại của tuyến tiền liệt cho tới nay vẫn chưa được biết rõ.

 

Có nhiều giả thiết được đưa ra như vai trò của tinh hoàn trong việc tiết ra hormone testosterol, testosterol tăng cao trong máu có tính chất ức chế sinh một hormone khác là estrogen. Về già, lượng testosterol suy giảm dẫn đến tăng estrogen và chất này có khả năng kích thích các tế bào tuyến tiền liệt tăng sinh. Thuyết này dựa trên việc u xơ tuyến tiền liệt chỉ có ở người già và đặc biệt không có ở những người bị thiến hoặc bị thương mất tinh hoàn, bị teo tinh hoàn bẩm sinh.

 

Một giả thiết khác lại tập trung vào vai trò của dihydrotestosterol – DHT (là chất có nguồn gốc từ testosterol). Giả thiết này cho rằng DHT có khả năng gây quá phát các tế bào tuyến tiền liệt bởi vì ở người không hoặc có ít chất DHT trong máu thì không bị u xơ tuyến tiền liệt. Cũng có một nghiên cứu chỉ ra mối liên quan giữa việc truyền tín hiệu “tái thức tỉnh” giữa các tế bào khiến cho chúng nhạy cảm hơn với các hormone như estrogen và phát triển kiểu quá sản gây phì đại tuyến tiền liệt.

 

Bình thường, nước tiểu từ bàng quang được đào thải dễ dàng ra ngoài qua niệu đạo. 

 

Tuyến tiền liệt phì đại sẽ gây chèn ép ngay cổ bàng quang, chỗ đi ra của nước tiểu khiến cho dòng nước tiểu bị cản trở, bệnh nhân đi tiểu không thành dòng (nước tiểu chỉ rỉ qua miệng sáo) và gây ra ứ nước tiểu trong bàng quang. Mặt khác, khối u tuyến tiền liệt khi phát triển to ra, gây chèn ép, kích thích liên tục vào thành bàng quang khiến cho bệnh nhân luôn có cảm giác buồn tiểu, bàng quang bị kích thích nhiều quá sẽ dẫn đến hiện tượng “liệt” điều này càng làm cho lượng nước tiểu ứ đọng trong bàng quang. 

 

Lượng nước tiểu gia tăng sẽ lại càng kích thích mót tiểu khiến bệnh nhân phải đi tiểu liên tục. Nếu có viêm nhiễm xảy ra, đường nước tiểu sẽ bị tắc hoàn toàn, bàng quang căng to khiến cho bệnh nhân đau tức, vật vã khó chịu, trong trường hợp này, phải đưa ngay vào bệnh viện để đặt thông tiểu hoặc mở thông bàng quang cấp cứu dẫn lưu nước tiểu ra, tránh vỡ bàng quang.

 

 

1. U xơ tuyến  tiền liệt  Thấp nhiệt hạ chú

 

2. U xơ tuyến tiền liệt  Nhiệt độc thấp thịnh

 

3. U xơ tuyến tiền liệt Âm hư hỏa vượng

 

4. U xơ tuyến tiền liệt Tỳ hư khí hãm

 

5. U xơ tuyến tiền liệt Thận nguyên hư suy

 

6. U xơ tuyến tiền liệt Ứ trở tinh cung

 

 

Biến chứng hàng đầu do u xơ tuyến tiền liệt là nhiễm khuẩn tiết niệu. Khi có nhiễm khuẩn xảy ra, bệnh nhân sẽ thấy đi tiểu khó hơn, đi tiểu buốt, đau miệng sáo hoặc đau lan lên hai bên thắt lưng nếu có nhiễm trùng lên đài bể thận. Nước tiểu đục bẩn, có thể có mủ hoặc máu. Sốt cao rét run là triệu chứng báo hiệu của nhiễm khuẩn tiết niệu. 

 

Làm xét nghiệm có thể thấy nhiều hồng cầu, bạch cầu trong nước tiểu và bạch cầu máu tăng cao. Cấy máu hoặc nước tiểu tìm chủng vi khuẩn hay gặp như các vi khuẩn gram âm…

 

Nhiễm khuẩn có thể gây nhiều biến chứng như làm nặng thêm tình trạng tắc nghẽn, khiến bệnh nhân khó đi tiểu hơn, gây tiểu buốt, gây viêm nhiễm lan rộng tới niệu quản, đài bể thận và đôi khi, gây nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn hết sức nguy hiểm.

 

Bệnh nhân bị u xơ tuyến tiền liệt cũng có thể gặp phải các vấn đề như rối loạn cương, rối loạn phóng tinh, giảm khoái cảm hoặc mất hứng thú tình dục, đặc biệt khi đã có dấu hiệu tắc nghẽn đường tiểu.

 

 

 

– Thứ nhất là điều trị nội khoa bằng các thuốc như các thuốc chẹn thụ thể anpha (alpha blockers) và thuốc ức chế men 5α-reductase (5α-reductase inhibitors) nhằm mục đích thu nhỏ hoặc hạn chế sự quá phát của tuyến tiền liệt, làm giảm chèn ép đường tiểu.

 

– Thứ hai là lấy bỏ khối u xơ bằng đốt điện, đông lạnh… hoặc mổ nội soi qua đường niệu đạo. Mổ mở cũng được chỉ định khi các phương pháp trên thất bại tuy phương pháp này có nhiều biến chứng hơn. Cho bệnh nhân các thuốc chống viêm, giảm đau, thuốc kháng sinh, thuốc sát trùng tiết niệu khi có dấu hiệu viêm nhiễm gây bít tắc đường niệu.

 

Vì nhiễm khuẩn đường tiết niệu là do khối u phì đại gây tắc nghẽn nên việc dự phòng tốt nhất là điều trị tốt khối u bằng thuốc hoặc phẫu thuật. 

 

Bên cạnh đó, một số biện pháp dự phòng nhiễm khuẩn cũng có thể được áp dụng như tập tiểu theo giờ, đi tiểu chậm để lượng nước tiểu ra hết, vật lý trị liệu xoa bóp vùng bàng quang, giữ gìn vệ sinh sạch sẽ… để tránh nhiễm khuẩn ngược dòng. 

 

Bệnh nhân bị u xơ tuyến tiền liệt đã có dấu hiệu tiểu khó cũng không nên uống nhiều nước, không uống rượu bia, chè, cà phê hoặc các chất lợi tiểu khác để tránh đi tiểu quá nhiều.

 

Phương pháp điều dưỡng tại nhà: áp dụng cho trường hợp u xơ còn nhỏ, chưa có chỉ định điều trị ngoại khoa.

 

1. Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt: nên uống nhiều nước vào buổi sáng và trưa, hạn chế uống sau bữa chiều để tránh đi tiểu đêm. Cần ăn nhiều rau quả, kiêng thức ăn có tính kích thích và nóng như ớt, gừng, cà-phê… Tập luyện theo thói quen, tốt nhất là các môn bơi, đi bộ và chạy chậm.

 

 

Bài 1: hoàng kỳ 30-60 g, gạo nếp 10 g.

 

Nấu cháo ăn hằng ngày.

 

Bài 2: bí đỏ 500 g, đậu xanh 100 g.

 

Cả hai thứ ninh nhừ, cho gia vị hoặc đường, tùy theo khẩu vị, ăn hằng ngày.

 

 

Bài 1: dùng cho bệnh nhân u xơ tuyến tiền liệt gây bí đái, người già suy nhược cơ thể.

 

Bài thuốc gồm đảng sâm 20 g, hoàng kỳ 30 g, bạch linh 12 g, hạt sen 18 g, tỳ giải 12 g, sa tiền tử 15 g, ý dĩ sống 12 g, ngô thù du 5 g, nhục quế 6 g, cam thảo 6 g.

 

Ngày 1 thang, sắc uống làm hai lần.

 

Bài 2: dùng cho người già u xơ tuyến tiền liệt, tiểu khó và nhiều lần.

 

Sài hồ 12 g, thăng ma 12 g, cát cánh 9 g, bạch linh 10 g, ý dĩ 10 g, sa tiền tử 10 g, mộc thông 10 g, khiếm thực 12 g.

 

Ngày 1 thang sắc uống làm 2 lần.