Cây nhội còn có tên thu phong, nhội tía, quả cơm nguội… Tên khoa học: Bischofia javanica Blume. Theo Đông y, nhội vị hơi cay, chát, tính mát, tác dụng hành khí, hoạt huyết, tiêu thũng, giải độc. Người ta dùng ngọn, lá non thái nhỏ, rửa kỹ xào hay nấu canh; một số nơi dùng lá non ăn gỏi cá.

 

Cây có lá kép, mọc so le, có cuống chung thẳng, dài 8 – 12 cm, đầu cuống có 3 lá chét, lá chét giữa lớn hơn hai lá chét bên. Lá chét hình trứng hay hình mác, mép lá có răng cưa nông, dài 8 – 10cm. Đầu và đáy lá chét nhọn. Cụm hoa hình chùy, mọc ở kẽ lá. Hoa đơn tính khác gốc, nhỏ màu lục nhạt. Hoa đực có 5 lá đài, 5 nhị. Hoa cái có 5 lá đài và bầu thượng 3 ô. Cây ra hoa về cuối xuân sang đầu mùa hạ. Quả thịt hình cầu, khi chín có màu nâu hay màu hồng nhạt, vị chát; quả tạo thành một chùm thõng xuống. Cây mọc hoang trong rừng. Cây có tán lá xanh quanh năm và dễ trồng nên được đưa về thành phố làm cây lấy bóng mát.

 

 

 

 

Trong 100g lá non có 76,9 g nước, 4,1 g protid, 13 g glucid, 3,9 g chất xơ, 2,6mg caroten, 30mg vitamin C. Các triterpenoid và các dẫn chất; các steroid. Trong vỏ thân chứa tanin, hạt chứa dầu thô. Cây nhội ở Việt Nam còn thấy tanin galic và vitamin C.

 

Trước đây, cây ít sử dụng làm thuốc. Hiện nay, người ta quan tâm nhiều đến cây này. Tại Trung Quốc, đã dùng vỏ thân, rễ cây trị phong thấp, đau xương; nghiên cứu lá cây chữa bệnh ung thư đường tiêu hoá, ung thư dạ dày, chữa viêm gan truyền nhiễm, viêm phổi, viêm hầu họng, trẻ em cam tích. Dùng ngoài trị mụn nhọt và lở ngứa… Ở Ấn Độ, người ta dùng dịch ép lá làm thuốc trị loét. 

 

Năm 1963, Bộ môn ký sinh trùng, Đại học Y dược Hà Nội phát hiện thấy lá cây nhội có tác dụng rất mạnh với trùng roi (Trichomonas). Áp dụng chữa cho phụ nữ bị khí hư do trùng roi âm đạo (Trichomonas vaginalis), chữa ỉa chảy do trùng roi (Trichomonas), kết quả nhiều triển vọng và độc tính rất thấp. Vì vậy, cây này có giá trị trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho phụ nữ, đặc biệt với phụ nữ ở vùng sâu, vùng xa, nơi cây thuốc mọc nhiều. Ngoài ưu điểm diệt ký trùng nhanh, không gây cương tụ, không làm rát âm đạo và tỷ lệ khỏi bệnh tương đối cao (72%), cao lá có ưu điểm hơn Carbazol là sau khi khỏi nhiễm trùng roi, bệnh nhân không bị nhiễm nấm âm đạo (mycose vaginale).

 

 

Thân, rễ và lá cây nhội được dùng làm thuốc. Lá dùng chữa viêm gan virus, trẻ em cam tích, viêm phổi, ung thư dạ dày, thực quản. Rễ và vỏ thân cây được dùng chữa phong thấp, đau nhức xương khớp…

 

Chữa tiêu chảy: 20 – 40g lá khô hay 40 – 60g lá tươi sắc lấy nước uống trong ngày.

 

Chữa khí hư, bạch đới, viêm âm đạo, lở ngứa: lá tươi 50 – 80g sắc lấy nước để uống hoặc sắc lấy nước đặc, thêm ít phèn chua hay hòa thêm 1 – 2 viên klion (metronidazole) để ngâm rửa. Có thể nấu cao đặc để bôi.

 

Chữa dị ứng do thuốc mỡ, tiếp xúc hóa chất, lở ngứa như ghẻ ruồi do tắm nước bẩn (nước ao tù):lá quả cây nhội 2 phần, nghể răm 1 phần, nấu nước để tắm, tắm khi nước còn nóng, dùng lá chà xát khắp người.

 

Chữa dị ứng, mẩn ngứa, mụn nhọt: lá nhội 50g, lá cây dâu gia 50g. Giã nhỏ, trộn với ít dấm, bôi.

 

Chữa viêm gan siêu vi: lá nhội tươi 60g, hợp hoan bì 15g, rau má 30g, đường phèn 15g, sắc nước uống.

 

Phong thấp, đau nhức xương khớp: Vỏ thân cây nhội 12 g sao vàng, dây đau xương sao 12 g, thổ phục linh 12 g. Sắc uống ngày một thang, chia 2-3 lần uống trong ngày. Uống 10-15 thang.

 

Ung thư dạ dày, thực quản: Lá cây nhội 60 g. Sắc uống ngày một thang.