Rối loạn thần kinh thực vật (autonomic nervous system disorders) là một rối loạn thần kinh có ảnh hưởng đến chức năng tự động cơ thể bao gồm nhịp tim, huyết áp, mồ hôi và tiêu hóa… 

 

Đây không phải là một bệnh cụ thể mà là những rối loạn hoạt động hệ thần kinh tự động. Rối loạn này làm gián đoạn tín hiệu giữa não và các phần của hệ thống thần kinh tự động, chẳng hạn như tim, mạch máu và tuyến mồ hôi. Điều này có thể gây ra giảm hoạt động hoặc thực hiện bất thường một hoặc nhiều chức năng tự động của cơ thể.

 

 

 

 

 

Rối loạn thần kinh thực vật có thể là một biến chứng của một số bệnh hay tác dụng phụ của một số thuốc. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh như:

 

– Một số bệnh truyền nhiễm do virus và vi khuẩn như ngộ độc, bệnh phong, bệnh bạch hầu, viêm gan, HIV …

 

– Di truyền, Rối loạn di truyền.

 

– Stress, căng thẳng kéo dài: Rối loạn thần kinh thực vật đã được nói đến vào những năm cuối của thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 với chẩn đoán thấy chủ yếu ở những phụ nữ được gọi là có thần kinh yếu. Trong chiến tranh thế giới thứ nhất, các bác sĩ dùng từ này để chỉ những triệu chứng mà nay người ta thường thấy ở những người có rối loạn liên quan đến stress với các triệu chứng mệt mỏi, yếu trong cơ thể, hoa mắt, chóng mặt, dễ ngã …

 

– Những tư thế không tốt của cơ thể, ví dụ như gây ra áp lực đối với những động mạch quan trọng hoặc tạo áp lực đối với những dây thần kinh quan trọng của cơ thể như ngồi lâu ít vận động …

 

– Tiếp xúc với những hóa chất độc hại: hút thuốc, khói bụi …

 

– Một số loại thuốc điều trị ung thư, thuốc chống trầm cảm, thuốc điều trị bệnh tim có thể gây rối bệnh loạn thần kinh thực vật.

 

– Khi có thai

 

– Bệnh di truyền của tổ chức liên kết, đặc biệt là hội chứng Ehlers – Danlos.

 

– Sự tích tụ bất thường protein trong nội tạng làm ảnh hưởng đến nội tạng và hệ thần kinh.

 

– Bệnh lý tự miễn, đặc biệt là bệnh đái tháo đường: Các bệnh tự miễn trong đó có sự tấn công vào hệ miễn dịch của cơ thể gây tổn thương các bộ phận của cơ thể bao gồm các dây thần kinh. Một số tấn công như lupus đỏ, tiền ung thư. Bệnh tiểu đường là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh rối loạn thần kinh thực vật, dần dần có thể gây tổn thương dây thần kinh của khắp cơ thể.

 

– Những bệnh lý thoái hóa thần kinh, ví dụ như bệnh Parkinson.

 

– Những tổn thương ở não. Những bệnh lý chấn thương hoặc tổn thương làm tổn hại hệ thần kinh thực vật, ví dụ chấn thương sọ não, chấn thương tủy sống.Tổn thương dây thần kinh do phẫu thuật hoặc xạ trị ở vùng cổ.

 

 

 

 

Tinh thần căng thẳng một thời gian dài mà thiếu nghỉ ngơi đúng mức, làm việc thiếu khoa học, quá sức, không có kế hoạch. Hay học tập căng thẳng thường xuyên, đến kỳ thi thức đêm nhiều … 

 

– Chấn thương thần kinh: buồn phiền vì tình duyên trắc trở, thất bại trong tình yêu gia đình mâu thuẫn chưa có cách giải quyết, vợ chồng không hòa hợp, con cái bị tàn tật, vướng mắc quyền lợi trong cơ quan, mâu thuẫn giữa quyền lợi cá nhân và yêu cầu xã hội, thất bại trong công việc và đời sống, mâu thuẫn và bất hòa với tập thể, bị nghi ngờ oan uổng, có người thân bệnh hoặc chết …Tức giận làm khí đi ngược lên ảnh hưởng đến sự điều đạt của can, Can bị bệnh ảnh hưởng đến tỳ, chức năng tỳ vận hoá yếu khiến tinh hoa đồ ăn thức uống ngưng tụ thành đờm, khí bị uất hoá thành hoả, đờm hoả xông lên gây hồi hộp, tức ngực, đau tim …

 

Yếu tố chấn thương tâm thần gây bệnh có thể ít hay nhiều, thường gặp chấn thương trường diễn kế tục nhau hoặc kết hợp với nhau. Bệnh rối loạn thần kinh thực vật thường xuất hiện từ từ sau một thời gian sang chấn và biểu hiện rõ khi gặp thêm một nhân tố thúc đẩy. Các nhân tố thúc đẩy như loại hình thần kinh yếu, lao động trí óc quá mức, quá mệt mỏi, cuộc sống quá căng thẳng, nơi sống và nơi làm việc có nhiều nhân tố kích thích, tiếng ồn, điều kiện làm việc phức tạp.

 

– Do bệnh tật: ảnh hưởng đến sức khoẻ và đến hoạt động của thần kinh cao cấp, bệnh nhân lo lắng bi quan và càng làm cho thần kinh mệt mỏi hơn. Những bệnh viêm nhiễm mạn tính: viêm xoang, viêm túi mật, viêm loét dạ dày; những bệnh nhiễm độc mạn tính: nhiễm độc nghề nghiệp, nhiễm độc rượu, thiếu dinh dưỡng kéo dài, kiệt sức, thiếu ngủ lâu ngày. Trong đông y cho là do tâm huyết thiếu, do ốm yếu lâu ngày hoặc do mất máu nhiều, hoặc do làm việc vất vả, lo nghĩ nhiều khiến Tỳ bị tổn thương, vận hoá kém, huyết dịch thiếu không đủ để dưỡng tâm khiến tâm yếu thần suy gây nên bệnh.

 

 

Hệ thần kinh thực vật gồm hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Sự mất cân bằng của hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm dẫn đến bệnh lý của hệ thần kinh thực vật. Tùy thuộc vào loại rối loạn mà bệnh biểu hiện thành các triệu chứng khác nhau:

 

Hệ thần kinh: rối loạn vận mạch gây đau đầu khi thay đổi thời tiết; rối loạn tuần hoàn não, giảm trí nhớ, giảm tập trung, ngủ kém, lo âu, buồn bực vô cớ.

 

Tim mạch: chóng mặt và choáng tư thế đứng do tụt huyết áp, hồi hộp, hụt hơi, nhịp tim nhanh hoặc chậm, huyết áp tăng giảm thất thường, đau thắt ngực, thiểu năng mạch vành, khó thích ứng với hoạt động thể lực, nhịp tim thay đổi một cách chậm chạp hoặc không thay đổi để đáp ứng kịp thời với hoạt động thể lực hoặc tập thể dục thể thao.

 

Hệ tiêu hóa: gây rối loạn tiêu hóa do rối loạn chức năng co bóp của dạ dày, ruột. Gây ra cảm giác nhanh no sau khi ăn, ăn không ngon, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi, buồn nôn, nôn, khó nuốt và ợ hơi. Kích thích đại tiện khi căng thẳng.

 

Hệ tiết niệu: rối loạn tiết niệu, gây tiểu khó, tiểu không tự chủ, kích thích tiểu tiện khi căng thẳng và tiểu không hết nước tiểu, có thể dẫn đến nhiễm khuẩn đường tiết niệu.

 

Hệ bài tiết: rối loạn tiết mồ hôi, giảm tiết hoặc tăng tiết quá mức, ảnh hưởng tới khả năng điều tiết nhiệt độ cơ thể, thân nhiệt nóng lạnh bất thường.

 

Hệ hô hấp: co thắt cơ trơn phế quản gây khó thở, tăng khi thay đổi thời tiết hoặc căng thẳng. Hụt hơi khó thở, tức ngực. Ngạt mũi do giãn cuốn mũi.

 

Hệ cơ xương khớp: máy giật cơ, buồn bực chân tay, đau nhức xương khớp khi trở trời.

 

Hệ sinh dục: rối loạn tình dục, bao gồm cả vấn đề đạt được hoặc duy trì sự cương cứng, xuất tinh sớm ở nam giới và khô âm đạo, khó đạt cực khoái ở phụ nữ. Rối loạn kinh nguyệt.

 

Hệ lông tóc móng: bệnh có thể gây rụng tóc, da khô, hư móng, co giãn mạch ngoài da…

 

Triệu chứng toàn thân như: mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, đau đầu, ớn lạnh, đau mỏi vai gáy, đau mỏi cột sống, rối loạn kinh nguyệt, rối loạn lo âu, có bệnh nhân có cảm giác không sống nổi, như sắp chết. Phản ứng sinh học chậm chạp với ánh sáng, gặp khó khăn khi lái xe vào ban đêm.

 

 

Điều trị rối loạn thần kinh thực vật chủ yếu là điều trị các nguyên nhân gây bệnh. Việc điều trị triệt để nhằm thiết lập được sự cân bằng trong hệ thần kinh, sự cân bằng giữa hệ giao cảm và phó giao cảm. Tuy nhiên, đến nay, hầu như các nhà chuyên môn mới chỉ điều trị triệu chứng. Các thuốc thường dùng gồm: thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc chữa mất ngủ và những rối loạn lo âu, thuốc điều chỉnh nhu động ruột; thuốc điều chỉnh cơ thắt bàng quang để chữa rối loạn tiểu tiện; thuốc tim mạch; thuốc làm giảm tiết mồ hôi; Tuy nhiên, đến nay, vẫn chưa có thuốc làm tăng tiết mồ hôi đối với trường hợp giảm tiết; thuốc điều trị rối loạn cương dương ở nam giới và thuốc bôi trơn âm đạo cho phụ nữ…

 

Kết hợp phương pháp vật lý trị liệu: xông hơi thuốc trên huyệt, xoa bóp, bấm huyệt cũng giúp cho kết quả điều trị cao hơn và nhanh khỏi hơn.

 

 

 

 

– Hãy luôn luôn giữ suy nghĩ và cảm xúc của bạn lạc quan và tích cực nhất có thể. Hãy làm mọi việc bằng tất cả sự nhiệt tình và biết ơn cuộc sống. Điều này sẽ giúp bạn luôn sống tích cực.

 

– Tập tha thứ! Điều này đặt bạn ở vị trí của quyền lực và lòng từ bi. Nó tốt hơn nhiều so với việc chấp nhận mình là một nạn nhân, mà luôn luôn chủ động phản ứng trước mọi chuyện xảy ra.

 

– Tự thỏa mãn! Điều này khác với việc bạn luôn hài lòng với mọi thứ. Hạnh phúc , như mọi người biết, thường là ngắn ngủi. Nó thường nỗ lực để vượt qua đau buồn. Tự thỏa mãn là một trạng thái mà bạn cảm thấy bình yên nơi bản thân mình và xung quanh, ngay cả khi mọi chuyện không phải xảy ra theo ý muốn của bạn . Bạn có thể học để cho mọi chuyện qua đi và chọn thỏa mãn với những gì mình có hơn là cố gắng luôn luôn kiểm soát mọi chuyện,.

 

– Đừng so sánh mình với người khác. Điều này gây ra sự sợ hãi, và tức giận và bất mãn. Thế giới không bao giờ công bằng từ những hiểu biết hạn chế của chúng ta. Nếu bạn biết nhiều hơn về cuộc sống của người khác, bạn sẽ không còn muốn đổi vị trí với họ.

 

– Để tâm trí của bạn thoát khỏi những cảm xúc tiêu cực. Chúng bao gồm lo lắng, sợ hãi, giận dữ và tội lỗi. Ngồi thiền, tự tin vào bản thân, tìm đến chuyên gia tâm lý tư vấn và một số liệu pháp tự nhiên có thể giúp giải tỏa tình trạng này. Ngoài ra, xung quanh bạn không chỉ có sách vở, băng đĩa hay những phương tiện truyền thông, hãy dành thời gian quan tâm đến bạn bè và các mối quan hệ khác. Học tập, làm việc và tất cả các hoạt động khác cũng khiến bạn cảm thấy hài lòng và giảm những cảm xúc tiêu cực.

 

– Nghỉ ngơi thường xuyên. Giấc ngủ ngắn thường xuyên, và ngủ ít nhất 8 tiếng hoặc hơn mỗi đêm. Trước nửa đêm là thời điểm tốt nhất để ngủ. Tránh hoạt động quá sức ngay cả tập thể dục.Tránh bị kiệt sức bởi bất kỳ hoạt động bạn tham gia. Tập thể dục thường xuyên để xua tan sự căng thẳng. Hãy cho phép mình nghỉ ngơi khi cần thiết.

 

– Tập thở sâu. Đây là một cách để kiểm soát các một hành động tự nhiên.

 

– Ăn uống đầy đủ. Hệ thống thần kinh thực vật phải được nuôi dưỡng đúng cách để hoạt động tốt . Protein động vật là đặc biệt hữu ích cho hệ thống não bộ và thần kinh vì nó có chứa chất béo và protein cần thiết cho các dây thần kinh. Chúng bao gồm các acid béo omega- 3 và omega – 6 axit béo thiết yếu. Thực phẩm tuyệt vời cho hệ thống thần kinh là trứng, thịt, các loại hạt, các loại rau củ và dầu cá như cá hồi.

 

– Để giữ cho thần kinh thực vật ổn định cần bổ sung chất dinh dưỡng là canxi, magiê, kẽm. Hầu hết tất cả mọi người nên có những bổ sung ngay, khi chế độ ăn uống của họ thường là thấp. Vitamin nhóm B cũng là quan trọng nhất, và chủ yếu thu được từ men dinh dưỡng, thịt và trứng. Các loại thảo mộc cũng có tác dụng làm dịu hệ thống thần kinh.

 

– Giải tỏa stress. Stress kích hoạt hệ thống thần kinh giao cảm . Nó có thể phát sinh từ bên trong cơ thể do mệt mỏi, căng thẳng. Stress cũng có thể đến từ bên ngoài, chẳng hạn như tài chính, công việc hay gia đình. Các loại stress có thể gây ra bởi sống trong một môi trường ồn ào, hoặc trong môi trường không khí, hoặc nước bị ô nhiễm. Chúng ta có thể giảm thiểu hoặc tránh được.

 

Căng thẳng điện tử cũng có thật, mặc dù nó không thể nhìn thấy được. Giảm bớt việc sử dụng máy tính nếu có thể, và không bật TV, máy tính và các thiết bị điện khác khi không sử dụng. Chắc chắn ngắt tất cả ra khi bạn ngủ, và thậm chí để đồng hồ, điện thoại và đài radio ra xa đầu của bạn và nơi bạn ngủ . Dùng điện thoại di động khi đang lái xe cũng sản sinh căng thẳng, ngay cả khi bạn không nhận thức được vào thời điểm đó . Một lối sống đơn giản là tốt hơn cả.

 

– Thực hiện theo chế độ cân bằng dinh dưỡng. Điều này đòi thực hiện đúng và phân tích để bổ sung chế độ ăn uống, và cách giải tỏa khác như việc sử dụng một phòng tắm hơi. Xông hơi rất tốt cho việc giảm hoạt động quá mức của hệ thần kinh thực vật và tuyến thượng thận và tuyến giáp được nghỉ ngơi.