Một số bài thuốc từ cây dâm bụt

Mô tả cây

Cây dâm bụt có tên khoa học là Hibiscus rosa-sinensis L., thuộc họ bông hoặc cẩm quỳ (Malvaceae). Có nguồn gốc Đông Á, thường được trồng làm cây cảnh tại các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên khắp thế giới, trồng làm hàng rào trong một số vườn, công viên.

Người ta đã phân tích thành phần hóa học chứa trong hoa như thiamin, riboflavin, niacin và acid ascorbic. Hoa vò nát chữa sắc tố anthocyanin và cyanin diglucosid. Trong hoa có lá đều có chất nhầy.

Phân loại cây dâm bụt

Dâm bụt có hai loại: dâm bụt thường và dâm bụt kép

Dâm bụt thường

Là loại cây thân gỗ nhỏ, mọc thẳng đứng, có độ cao 1-3 m. Mép lá có khía răng, hoa màu đỏ hồng, cũng có loại hoa màu trắng hồng, hình phễu mọc ở nách lá hay đầu cành, nhị nhiều ở trên một trụ dài hơn phễu hoa. Quả nang hình trứng hơi tròn, chứa nhiều hạt.

Đông y cho rằng với dâm bụt loại này vỏ rễ vị ngọt, tính bình, có tác dụng điều kinh, tiêu viêm, chống ho và chữa nhiều bệnh như viêm tuyến mang tai, viêm kết mạc cấp, viêm khí quản, viêm đường tiết niệu, viêm cổ tử cung, bạch đới, kinh nguyệt không đều, mất kinh

Dâm bụt là loại cây dễ kiếm và được trồng khá nhiều ở nước ta

Dâm bụt kép

Đây cũng là loại thân gỗ nhỏ, cao từ 2-3 m, nhiều cành tạo thành bụi lớn, lá hình thoi, răng cưa, mép lá lớn và phân làm 3 thùy, gốc lá tù, đầu hơi nhọn, có cuống rất ngắn phủ lông mịn, kín. Hoa mọc đơn, màu trắng, hồng hay tía tím. Đài hoa nhỏ và 5 cánh rời, nhiều nhị. Quả nang hình trứng, hạt hình thận có lông tơ, mùa ra hoa, quả từ tháng 7-10.

Theo Đông y, hoa dâm bụt kép vị ngọt, tính bình, tác dụng thanh nhiệt lương huyết, giải độc, tiêu thũng, chữa kiết lỵ, tiêu chảy, bạch đới, xuất huyết. Liều trung bình mỗi ngày sắc uống 10-30 g. Ngoài ra, nó còn dùng chữa mụn nhọt, viêm mủ da, bỏng

Một số bài thuốc từ cây dâm bụt

Dù là dâm bụt thường hay dâm bụt kép thì chúng cũng đều có tác dụng chữa bệnh rất hiệu quả.

– Chữa khó ngủ, hồi hộp, đi tiểu vàng (kể cả chữa nhức đầu, chóng mặt ở phụ nữ mới đẻ): Hoa dâm bụt 30g phối hợp với gỗ vang 30g, gừng 3 lát, sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm 2 lần trong ngày. Hay dùng hoa dâm bụt phơi khô, hãm uống như uống nước trà.

– Chữa mộng tinh, đái buốt: Lấy hoa dâm bụt, lá bạch đồng nữ, thài lài tía, mỗi thứ 30g, giã nhỏ, thêm nước đun sôi để nguội, gạn uống ngày hai lần; hoặc hoa dâm bụt 30g, gương sen 3 cái, cắt nhỏ, sắc uống.

– Chữa trị di mộng tinh (phụ nữ ra khí hư bạch đới như máu cá, hoặc đái buốt, đái rắt): Lấy hoa và lá dâm bụt, lá bấn hoa trắng (còn gọi là bạch đồng nữ), thài lài tía, mã đề; mỗi thứ một nắm bằng nhau (chừng 50g) đem sắc uống.

– Viêm tuyến mang tai: Lá hoặc hoa tươi 30g sắc uống. Cũng dùng lá và hoa tươi cùng với lá phù dung giã nát đắp ngoài.

– Chữa quai bị: Lá dâm bụt 50g, hành củ 50g, giã nhỏ, thêm nước, gạn uống còn lại bã đắp.

– Chữa chân bị đau nhức, đôi khi co cứng không đi lại được: Lá dâm bụt, lá si, lá đào, lá mận, lá thài lài tía, mỗi thứ 30g, thái nhỏ, phơi khô, sao qua, ngâm với ít rượu, dùng xoa bóp xương khớp hàng ngày.

– Chữa tràng nhạc: Lá dâm bụt 10g, lá hoặc quả cây ngoi 10g, vỏ rễ cây gạo 20g; tất cả dùng tươi, giã nhỏ với ít muối, đổ ngập xâm xấp nước vo gạo đặc, đun sôi nhỏ lửa cho đến khi nước thuốc sền sệt. Để nguội, đem đắp và băng. Ngày làm 1 lần.

– Chữa kinh nhiều, rong huyết: Tách lấy vỏ rễ, phơi khô, lấy 30g thái nhỏ, sắc uống chữa kinh nguyệt không đều. Có thể phối hợp với lá huyết dụ với liều lượng bằng nhau.

– Chữa khí hư: Lấy vỏ thân cạo bỏ vỏ ngoài, rửa sạch, lấy 50g, thái nhỏ, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần. Dùng 5 ngày.

– Chữa chàm mặt: Lấy vỏ thân cây dâm bụt 50g, phối hợp với bồ kết 10 quả, bỏ hạt, gừng tươi 20g, thái nhỏ, sắc rồi cô đặc sền sệt. Để nguội. Bôi ngày 2 lần.

– Chữa kiết lỵ: Lấy vỏ thân dâm bụt 40g, búp hoặc lá táo 40g, gừng tươi 5 lát, thái nhỏ, sao vàng (trừ gừng), hạ thổ, rồi sắc chia 2 lần uống trong ngày.

Bụng đau quặn, mót đại tiện nhiều lần, phân lầy nhầy như nước mũi, hoặc màu máu cá. Hái 10 hoa dâm bụt bỏ cuống hoa, cho vào bát ăn cơm, thêm 1 thìa nhỏ (thìa cà phê) đường, đem hấp cơm. Khi cơm chín lấy bát thuốc ra ăn. Bài thuốc này không độc, trẻ em rất thích ăn, áp dụng cho cả người lớn và trẻ em.

– Chữa viêm kết mạc: Rễ dâm bụt 30 g, sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, dùng 2-3 tháng.

– Trúng thử cấm khẩu: Lá dâm bụt tươi, giã nát, thêm ít muối, vắt nước uống.

– Kinh nguyệt không đều, thấy sớm kỳ, ngắn vòng hay ra nhiều máu, rong huyết: Vỏ rễ dâm bụt, lá huyết dụ mỗi vị 30g sắc uống.

– Trị mụn nhọt: Lấy hoa tươi và lá dâm bụt rửa sạch, giã nát với một ít muối đắp lên những mụn nhọt đang mưng mủ (khô thuốc lại thay) cho đỡ đau nhức và chóng vỡ mủ. Hoặc dùng hoa dâm bụt phối hợp với lá trầu không, lá thồm lồm (3 thứ đều bằng nhau), đem giã nát, đắp lên mụn đang mưng mủ, cũng có công dụng tương tự.

Dâm bụt chữa bệnh tim

Các nhà khoa học Trung Quốc tuyên bố cây Dâm bụt có tác dụng tốt cho tim người giống như Rượu vang đỏ và Trà. Nó chứa các chất chống oxy hoá có tác dụng kiểm soát lượng cholesterol và giảm nguy cơ bị bệnh tim.

Dâm bụt đã được sử dụng trong y học dân gian để chữa cao huyết áp và rối loạn gan. Nó cũng được sử dụng làm nước uống phổ biến tại nhiều nước trên thế giới. Các nhà khoa học đã thí nghiệm tác dụng của chất chiết xuất từ cây Dâm bụt trên cơ thể chuột. Họ nhận thấy khi được tiêm chất chiết xuất, lượng cholesterol trong máu chuột đã giảm đáng kể.

“Các thử nghiệm trước đây chứng tỏ rằng những hợp chất được chiết xuất từ Rượu vang đỏ và Trà làm giảm sự đông tụ lipit trong động mạch của chuột”, Chau – Jong Wang, chuyên gia tại Đại học Y khoa Chung Shan, Trung Quốc nói : “Đây là nghiên cứu đầu tiên chứng minh rằng Dâm bụt cũng có tác dụng tương tự và có thể dùng để ngăn ngừa bệnh tim”.

Các nhà khoa học còn cho biết tác dụng chữa bệnh của hoa Dâm bụt được nâng cao hơn nữa nếu kết hợp với Rượu vang đỏ và Chè để làm giảm lượng cholesterol và lipit trong máu. Như vậy, Dâm bụt vừa là cây cảnh đẹp, vừa là cây thuốc quý, là nguồn gen quý của nước ta.