Chảy máu trực tràng là một thuật ngữ thường được dùng trong Y khoa để nói về vấn đề đại tiện có máu ra từ hậu môn. Trong đó máu thường trộn lẫn với phân và/hoặc các cục máu đông. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, không phải tất cả máu chảy ra đều xuất phát từ trực tràng, mà còn có thể xuất phát từ bất cứ nơi nào trong đường ruột (đường tiêu hóa). Thuật ngữ chính xác hơn là chảy máu đường tiêu hóa, thường viết tắt là GI. 

 

 

 

Ruột (đường tiêu hóa) bắt đầu từ miệng và kết thúc ở hậu môn. Khi chúng ta ăn hoặc uống, thực phẩm và thức uống sẽ xuống thực quản vào dạ dày. Dạ dày sẽ “trộn” thức ăn sau đó chuyển vào ruột non. 

 

Ruột non dài khoảng vài mét, là nơi thức ăn được tiêu hóa và hấp thụ. Các loại thức ăn không tiêu, nước và chất thải sau đó được chuyển vào ruột già. Phần chính của ruột già được gọi là đại tràng, dài khoảng 150cm. Đại tràng được chia thành 4 phần: tăng dần, ngang, giảm dần và đại tràng sigma. Một số ít nước và muối được hấp thu vào cơ thể từ đại tràng. 

 

 

Có khá nhiều nguyên nhân gây hiện tượng chảy máu trực tràng và xuất huyết tiêu hóa. Dưới đây là một số nguyên nhân cơ bản nhất:

 

 

Trĩ được xem là khối “đệm” của các một trong ống hậu môn có chứa mạch máu. Mặc dù hầu hết mọi người đều nghĩ rằng trĩ là bất thường, nhưng chúng lại hiện diện trong tất cả mọi người. Khi đệm trĩ giãn rộng có thể gây ra các vấn đề như chảy máu hoặc khó chịu hậu môn và được coi là bất thường hoặc một bệnh. Giống như các vết nứt hậu môn, chảy máu từ bệnh trĩ thường là nhẹ và không gây ra thiếu máu hoặc huyết áp thấp. Thiếu máu thiếu sắt có thể là kết quả của việc chảy máu từ trĩ lặp đi lặp lại trong thời gian dài ( nhiều năm/ nhiều tháng).

 

 

Nứt hậu môn là lớp niêm mạc của ống hậu môn bị rách nát, do táo bón và ruột co bóp quá mạnh. Cơ hậu môn co siết quá chặt cũng có thể là một yếu tố góp phần gây nứt hậu môn. Khi niêm mạc bị rách nát, có thể gây đau đớn trong lần đi cầu tiếp theo. Máu chảy ra trong nứt hậu môn rất ít và thường được nhận thấy trong bồn cầu hoặc trên giấy vệ sinh có màu đỏ tươi. Các triệu chứng của một vết nứt hậu môn thường nhầm lẫn với trĩ, nhưng trĩ thường không gây đau khi đi tiêu.

 

 

Theo các chuyên gia, túi thừa là một tình trạng mà trong đó đại tràng có chứa outpouchings (bao tải ít). Túi thừa gặp trong đa số những người tuổi 50 cho đến 60. Nguyên nhân của túi thường đại tràng chưa được biết đến, nhưng có thể do áp suất cao trong đại tràng kéo dài nhiều năm hoặc một điểm yếu trong thành của đại tràng. Túi thừa là vĩnh viễn, và không có một chế độ ăn uống nào làm cho chúng biến mất. Cách duy nhất là phẫu thuật loại bỏ một phần của đại tràng có chứa túi thừa. Một người với bệnh lý túi thừa thường có nhiều túi thừa rải rác khắp đại tràng, nhưng túi thừa phổ biến nhất trong đại tràng sigma.

 

 

Tuy nhiên, hầu hết xuất huyết từ túi thừa không gây ra bất kỳ triệu chứng nào hoặc ít triệu chứng. Túi thừa không phải là một vấn đề, trừ khi vỡ túi thừa và nhiễm trùng (áp xe) gây viêm túi thừa. Viêm túi thừa gây ra đau bụng, sốt và đau thường ở vùng bụng dưới bên trái. Túi thừa hiếm khi gây chảy máu, trừ khi một mạch máu bên trong túi thừa suy yếu do nhiễm trùng và vỡ.

 

 

Bệnh Crohn là một trong những điều kiện gây viêm ruột nghiêm trọng. Bệnh Crohn có các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào phần ruột bị ảnh hưởng và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Triệu chứng thường gặp bao gồm tiêu chảy ra máu, đau bụng, mệt mỏi.

 

 

Viêm loét đại tràng là một căn bệnh mà tình trạng viêm phát triển trong ruột và trực tràng. Triệu chứng phổ biến khi bệnh bùng lên là tiêu chảy kèm máu. Ngoài ra cũng có những nguyên nhân hiếm khác của viêm đại tràng hoặc proctitis (viêm trực tràng) có thể gây chảy máu trực tràng.

 

 

Polyp đại tràng (u tuyến) hầu hết phát triển ở những người lớn tuổi. Khoảng ¼ người trên 50 tuổi bị polyp đại tràng. Polyp thường là lành tính và không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, đôi khi polyp có thể chảy máu và polyp biến thành ung thư. 

 

 

Ung thư ruột kết và ung thư trực tràng là hai loại ung thư phổ biến ở người lớn tuổi. Đôi khi cũng xuất hiện ở người trẻ tuổi. Chảy máu trực tràng là một trong những triệu chứng có thể xảy ra. Cháy máu thường khá “huyền bí” và thường xuất hiện những triệu chứng khác trước khi xuất huyết như đau, thiếu máu, giảm cân, tiêu chảy hoặc táo bón.

 

Ung thư các bộ phận khác của đường ruột đôi khi gây ra chảy máu trực tràng nhưng không phổ biến.

 

 

 

Bất thường mạch máu thường xảy ra dưới lớp niêm mạc của đại tràng. Những mạch máu bất thường được gọi là angiodysplasias. Angiodysplasias thường có thể được nhìn thấy dễ dàng trong quá trình nội soi là màu đỏ tươi, tổn thương giống như nhện ngay dưới lớp niêm mạc của đại tràng. Mặc dù angiodysplasias có thể xảy ra bất cứ nơi nào ở đại tràng, nhưng thường gặp ở đại tràng phải. Nguyên nhân của angiodysplasias không rõ, nhưng tần số mắc bệnh càng tăng theo độ tuổi. Xuất huyết từ angiodysplasias không đau, máu có màu đỏ tươi, màu đỏ sẫm, màu hạt dẻ, hoặc phân có màu đen. Angiodysplasias cũng có thể gây xuất huyết bị che lấp và thiếu máu thiếu sắt.

 

 

Các bất thường khác của đường ruột hoặc của thành ruột có thể gây chảy máu trực tràng ở trẻ nhỏ ví dụ: volvulus, lồng ruột, túi thừa Meckel, sự phát triển mạch máu bất thường…

 

 

Loét dạ dày – tá tràng có thể gây chảy máu, phân đen.

 

Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như nhiễm trùng đường ruột, tiêu chảy….