Rau diếp cá dân gian vẫn gọi với những tên gọi phổ biến như diếp cá, giấp cá hay ngư tinh thảo. Từ xa xưa diếp cá đã được sử dụng rộng rãi như một loại rau gia vị giúp kích thích tiêu hóa, tăng thêm mùi vị món ăn, tạo cảm giác ngon miệng.

Diếp cá còn gọi là dấp cá -tiếng Hán gọi là ngư tinh thảo. Sách "Bản thảo cương mục" viết là trấp cá.

Tên khoa học của diếp cá là Houttuynia cordata Thunb thuộc họ lá dấp (saururaceae).

Là loại cây mọc hoang và được trồng làm rau. Được sử dụng làm thuốc chữa nhiều bệnh – bộ phận dùng là toàn cây tươi hoặc khô. Theo Đông y, tính vị diếp cá hơi lạnh, cay, hơi độc, đi vào kinh phế. Tác dụng chữa trĩ, đinh nhọt, sởi, đau mắt đỏ do vi khuẩn mủ xanh, bí tiểu tiện, phụ nữ kinh nguyệt không đều, có thể phối hợp với một số vị thuốc Nam khác chữa sốt xuất huyết. Thường dùng dưới dạng sắc hoặc ép nước cốt – chế dầu dấp cá để nhỏ mắt. Liều dùng thông thường loại cây khô từ 6 – 12g, hoặc cây tươi (dùng lá) từ 20 – 40g).

Rau diếp cá có nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả

Theo sách "Nam dược thần hiệu" rau diếp cá vị cay, tanh hôi (có mùi tanh như cá), tính ấm mát, hơi độc, chữa chốc đầu, ghẻ lở, đau răng v.v. Sách "Bản thảo cương mục" cũng nói tương tự.

Sau đây xin giới thiệu một số phương thức chữa trị bệnh bằng rau diếp cá

Chữa sốt xuất huyết

Rau diếp cá, lá rau ngót, lá cỏ mực mỗi thứ 100g – sắc đặc uống làm nhiều lần trong ngày.

Chữa bệnh trĩ

Rau diếp cá dùng ăn sống hàng ngày – kết hợp lấy diếp cá giã nát và rịt vào nơi bị trĩ, băng lại mỗi ngày 1 đến 2 lần rất tốt.

Nếu trĩ đau nhức thì lấy diếp cá nấu sôi già đổ ra chậu để xông hậu môn, đến lúc nước còn ấm thì ngâm và rửa sạch vùng hậu môn bằng nước đó – sau lại giã rau diếp cá rịt vào chỗ bị trĩ và băng lại.

Chữa mụn nhọt sưng đỏ

Lấy vài lá diếp cá rửa sạch, giã nát, khi đi ngủ rịt vào mụn nhọt băng lại, sáng dậy bỏ ra – làm vài lần sẽ mau khỏi.

Chữa vú sưng tắc sữa

Dùng 20g cây diếp cá khô, táo đỏ 10 quả. Đổ vào 600ml nước, sắc còn lại 200ml, chia đều 3 lần uống trong ngày.

Chữa đau mắt đỏ

Rau diếp cá 10 lá, rửa sạch giã nhuyễn – dùng vải mỏng hoặc giấy xốp gói đắp lên mắt sẽ khỏi.

Chữa viêm tuyến sữa

Lá diếp cá 30g, lá cải trời 30g (cải trời tức hạ khô thảo nam), giã nát, thêm chút nước sôi để nguội vắt lấy nước cốt uống – còn bã chưng nóng với giấm rịt vào nơi sưng đau vài lần là khỏi.

Chữa đái buốt đái dắt

Rau diếp cá, rau má, rau mã đề mỗi thứ 50g rửa sạch, vò nát lọc lấy nước trong uống nhiều ngày sẽ khỏi.

Chữa trẻ lên sởi

Rau diếp cá một nắm sao sơ, sắc uống sẽ tiệt nọc – không tái phát.

Chữa viêm phổi do sởi

Rau diếp cá, rau dền đỏ, lá đậu săng, cam thảo đất mỗi thứ 15 – 20g. Đổ 3 bát sắc còn 1 bát chia 3 lần uống trong ngày.

Lưu ý: chỉ dùng trong điều kiện xa cơ sở y tế hoặc dùng kết hợp với điều trị Tây y.

Theo danh y Lê Trần Đức, khi mắc chứng viêm phổi, viêm ruột, viêm thận phù thũng, đi lỵ dùng 50g rau diếp cá sắc uống nóng thì khỏi. Còn bác sĩ Lê Minh lấy rau diếp cá khô 20g và 10 quả táo đỏ sắc với 600ml nước còn 200ml chia làm 3 lần uống trong ngày chữa được chứng viêm tai giữa.

Chữa kinh nguyệt không đều

Lá diếp cá 30 – 40g sắc uống thường xuyên sẽ khỏi.

Chữa chứng âm thư phát ở lưng

Lấy rau diếp cá giã nát vắt lấy nước cốt bôi lên chỗ lưng đau. Hoặc dùng lá chuối tươi gói lại, nướng chín rồi đắp vào chỗ đau. Nhớ chừa một lỗ chính giữa vùng đau để hơi độc tiết ra. Thay đổi nhiều lần trong ngày sẽ kết quả.

Diếp cá là loại rau gia vị rất quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày của gia đình. 

Theo Đông y, diếp cá có vị cay chua, mùi tanh giống mùi cá, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, sát trùng, chữa viêm phổi, viêm khớp, lở loét cổ tử cung, táo bón do thói quen,  kiết lỵ do vi khuẩn cấp tính, viêm gan vàng mật cấp tính, các chứng bệnh về thận, viêm mũi, viêm tai giữa sưng mủ, quai bị, viêm họng mãn tính, bệnh về ruột già, viêm tuyến tiền liệt, mụn nhọt mẩn đỏ và một số chứng bệnh khác.

– Trị đái buốt đái dắt, tiểu đêm: Rau diếp cá, rau mã đề và rau má mỗi thứ 50g rửa sạch, vò nát lọc lấy nước trong uống 1 đến 2 tuần sẽ có tác dụng.  

– Chữa viêm phổi, viêm ruột: Rau diếp cá 50g, sắc lấy nước uống, ngày uống 2 – 3 lần trước bữa ăn, dùng 4 – 6 ngày sẽ khỏi.

– Trị quai bị:  Lấy một ít lá diếp cá tươi, giã nhuyễn và đắp lên quai hàm, băng lại cố định, mỗi ngày làm 2 lần.

– Chữa bệnh táo bón: Lấy 10g diếp cá sao khô, đổ nước nóng vào ngâm 15 phút, sau đó uống thay trà. Trong thời gian trị liệu phải ngừng sử dụng các loại thuốc khác, 10 ngày sau, sẽ có kết quả.

– Trị các chứng bệnh về thận: Lấy 50 – 100g rau diếp cá (sao vàng), đổ 1.000ml nước sôi vào ngâm trong 30 phút sau đó lấy ra uống, mỗi ngày 1 thang. Uống lien tục trong vòng 3 tháng.

Lưu ý: Bạn có thể sử dụng rau diếp cá thay rau xanh từ 1 đến 2 bữa trong tuần, tùy vào khẩu phần ăn của từng thành viên trong gia đình.

– Chữa bệnh viêm tai giữa: Lá diếp cá khô 20g, táo đỏ 10g, nước 60ml sắc còn 200ml chia uống 3 lần trong ngày.

Diếp cá còn gọi là giấp, ngư tinh thảo. Mọc hoang hay trồng ở nơi ẩm ướt. Là một trong các loại rau thơm gia vị chủ yếu quen dùng ở miền Nam nước ta. Theo Đông y, diếp cá vị cay, hơi lạnh, hơi độc; vào phế và can có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thuỷ tiêu thũng. Dùng cho các trường hợp viêm khi phế quản, hen suyễn, ap-xe phổi, phù nề, hội chứng lỵ cấp, viêm đường tiết niệu, đái dắt, đái buốt, huyết trắng, khí hư, mụn nhọt.

Liều dùng cách dùng: 10 – 30g khô, 30 – 60g tươi.

Chữa đau sưng: Diếp cá 15g, nhọ nồi 15g, cải rừng 15g, xương sông 15g, dưa chuột 15g, khế 15g, đơn đỏ 15g, huyết dụ 15g, xích hoa xà 3 lá, bí đao 3 lát, củ nâu 3 lát. Tất cả giã nát, thêm nước và vắt lấy nước uống, bã đắp vào chỗ sưng (Nam dược thần hiệu)

Chữa viêm xoang nhiễm khuẩn: Diếp cá 20g, thạch cao 40g, kim ngân hoa 16g, tân di 12g, hoàng cầm 12g, chi tử 12g, tri mẫu 12g, mạch môn 12g. Thạch cao sắc trước 15 phút, sau đó cho các vị thuốc vào, sắc uống. Ngày uống 1 thang.

Nếu bệnh nhân sợ lạnh, sốt, nhức đầu thì bỏ hoàng cầm, mạch môn, thêm ngưu bàng 12g, bạc hà 12g.

Diếp cá trộn củ rau diếp: Diếp cá tươi 100g, rau diếp tươi 100g. Rửa sạch hoặc nhúng qua nước sôi, thái đoạn, cho thêm 2 – 3g bột muối, trộn đều. Pha sẵn nước gia vị gồm: tương giấm, dầu vừng, gừng tỏi được bỏ vỏ gia nát, hành đập giập. Tất cả đem trộn làm sa lát, cho ăn. Dùng cho các trường hợp ap-xe phổi, viêm khi phế quản, viêm đường tiết niệu.

Xi-rô tỳ bà diếp cá: Lá diếp cá 60g, lá tỳ bà 20g, nước ép bí đao 100ml. Lá diếp cá và tỳ bà đem ép lấy nước. Tất cả nước ép này cũng đem trộn đều, thêm chút đường trắng hòa tan. Dùng cho các bệnh nhân viêm khí phế quản, nóng sốt ho nhiều đàm (đàm nhiệt khái tấu).

Ngư tinh thảo kim ngân hoa ẩm: Ngư tinh thảo 30g, kim ngân hoa 15g, bạch mao căn 30g, liên kiều 15g. Sắc lấy nước, pha thêm chút đường trắng, chia 2 – 3 lần uống trong ngày. Dùng cho các bệnh nhân viêm phổi cấp, viêm đường tiết niệu sốt nóng, ho, tiểu dắt, tiểu buốt, nổi ban dị ứng.

Kiêng kỵ: Không dùng cho các trường hợp hư hàn.